Zamda gaza bastılar: Bir ayda yüzde 32 zam geldi

Artırım yağmuru devam ediyor. Mahallî seçim öncesinde doğalgazda indirim vaat eden hükümet, son bir ayda ikinci artırımı yaptı.

Güç Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), doğalgaz fiyatlarına yüzde 14.90 artırım yapıldığını açıkladı. Yeni tarife, 1 Eylül’den (bugün) itibaren geçerli olacak. Doğalgaza geçen ay da yüzde 14.97 oranında artırım yapılmıştı. Böylelikle, 2020 için memura yüzde 4+4, kamu personeline yüzde 8+4 maaş artırımı yapan hükümet, kış ayları yaklaşırken doğalgaza bir ayda toplam yüzde 32 oranında artırım yapmış oldu.  

20 ayda yüzde 63

Son artışla birlikte Aralık 2017-Eylül 2019 devrinde doğalgaza yapılan toplam artırım, konutlarda ve küçük sanayi kuruluşlarında yüzde 63.9, büyük sanayi tesislerinde yüzde 120, elektrik santrallarında yüzde 109.5 oldu.



BOTAŞ, KDV, ÖTV ve Sistem Kullanım Bedeli’ni (SKB) de içeren “Nihai Kullanıcı Ortalama Doğalgaz Satış Fiyatı” üzerinden ortalama olarak yüzde 14.9 artırım geldiğini açıkladı. Lakin vergiler ve SKB hariç tutulduğunda konutlar ve küçük sanayi tesisleri için çıplak fiyat, ortalama yüzde 18 oranında artırıldı. Çıplak fiyat geçen ay da yüzde 19.14 oranında artırılmıştı. 

BOTAŞ, doğalgazla elektrik üreten çevrim santrallarına sattığı gazda ise yüzde 3 oranında indirim yaptı.

Maaşın 4’te 1’i

Son artırımın akabinde, aylık ortalama tüketimi 125 metreküp olan dört kişilik bir ailenin doğalgaz faturası 206.6 TL’den 243.75 TL’ye yükseldi. Böylelikle ortalama doğalgaz faturasının minimum fiyat içindeki hissesi, son artırımla birlikte yüzde 12.06’ya yükseldi. Bu oran 1 Ağustos öncesinde yüzde 9.07 idi. 

Birebir ailenin aylık 230 kilovat saat tüketim üzerinden ortalama elektrik faturasının 142.17 TL, aylık 10 metreküp tüketim üzerinden su faturasının da 94.80 TL olduğu düşünüldüğünde, gaz, elektrik ve su faturalarının toplamı 480.72 TL’ye ulaştı. Bu da minimum fiyatın yüzde 23.8’ine denk geliyor.



AVRUPA'DA AZALDI, TÜRKİYE'DE ARTTI

Ekim 2018’de 290 dolar olan Avrupa’da bin metreküplük gazın fiyatı Ağustos 2019’da yaklaşık 120 dolara gerilerken, Türkiye’nin ithal ettiği gazın fiyatı tıpkı devirde 270 dolardan 288 dolara yükseldi. Türkiye, Rusya ile yeterli alakalarına karşın doğalgaz ve LNG’yi yüksek fiyattan ithal ediyor.

YENİ ARTIŞLAR YOLDA

Gazetemizde 2 Ağustos 2019 tarihli haberde doğalgazda yeni artırımların geleceğini yazmıştık, hakikaten 1 Eylül prestijiyle artırım geldi. Tekrar artırım gelmesi beklenen.  

Avrupa’da doğalgaz fiyatı ağustosta bin metreküpte 120 dolar iken, Türkiye birebir gazı 280 ile 290 dolar ortasında bir fiyata ithal ediyor. Ortadaki fark yaklaşık yüzde 140. 11. Kalkınma Planı’nda yazdığı üzere doğalgazda maliyet bazlı fiyatlamaya geçilirse yeni artırımlar gelecek.



TMMOB Makina Mühendisleri Odası Güç Çalışma Kümesi Lideri Oğuz Türkyılmaz, işletme kârı ve işletme sarfiyatları eklendiğinde metreküpü 2.03 TL olan gazın konutlara 1.25 TL’den satıldığını, yüzde 38.4’lük sübvansiyon olduğunu ve kademeli olarak maliyet bazlı fiyatlamaya geçilerek doğalgazın zamlanacağını söyledi.

Konuştuğumuz öteki bölüm kaynakları da, BOTAŞ’ın geçen yıl 2.5 milyar TL ziyan ettiğini, maaşların bile kredi çekilerek borçla ödendiğini, önümüzdeki aylarda doğalgazdaki sübvansiyonun kaldırılmasıyla artırımların yapılmasının planlandığını söyledi.  

İSO LİDERİ REAKSİYON GÖSTERDİ 



İstanbul Sanayi Odası (İSO) İdare Şurası Lideri Erdal Bahçıvan, “Bu artırımlar üretim iktisadına ziyan verebileceği üzere dayanak olduğumuz enflasyonla çaba programı ile de bağdaşmıyor” dedi.

Ağustostaki yüzde 14.97’lik artırımı anımsatan Bahçıvan, “Yüzde 14.90 daha artırım yapıldığını öğrenmiş bulunuyoruz. Ekonomik dengelerin oluşması açısından, dış konjonktürdeki gelişmelere bağlı olarak vakit zaman fiyat ayarlamaları yapma gereğinin farkındayız. Lakin daha evvel de yaşadığımız üzere, bu fiyat ayarlamalarının sanayiciyle istişare edilmeden yapılmasını yanlışsız bulmuyoruz” dedi. 

Endüstricinin artırımlara hazırlık yapması için artırımlar yapılmadan evvel makul bir müddet verilmesini ekonomik gerçekler açısından daha gerçek bulduklarını vurgulayan Bahçıvan şöyle devam etti: “Bu bahiste ilgili bakanlığımız ile müteaddit kezler istişareler gerçekleştirdiğimiz halde, tıpkı tavrın devam ettiğini görüyoruz. Artırımların gece yarısı ve hafta sonlarına denk getirilmesini de üzücü buluyoruz.”

Emre Deveci/Cumhuriyet