Zayıflama diyetlerinde genel ilkeler

Zayıflama diyetlerinde temel prensip, bir yandan alınan gücün sonlandırılması ile besin gereksinimlerinin karşılanması, gayrı yandan fizikî aktivite ile güç harcanmasının artırılmasıdır. Günlük kuvvet alımının kısıtlanması, obezitenin tedavisinde en münasebetli yollardan birisidir. Fakat bu maksatla denetimsiz olarak kullanılan ve kısa müddette süratli yük kaybını hedefleyen çok düşük kalorili ve ilmî olmayan diyetler çeşitli komplikasyonlara neden olmaktadır.

Yük kaybının geçmişine bakıldığında; midede hacim oluşturan posa tabletlerinin sindirim sisteminde tıkanmalara, kafein ve amfetaminlerin bağımlılığa, çok düşük kalorili diyetlerin ve sindirim sistemine yapılan cerrahi müdahalelerin besin öğesi zayıflıklarına, protein diyetlerinin böbrek ve kalp sorunlarına, kalp yetmezliği sonucu ölümlere neden olduğu görülmektedir.

Zayıflama ortamı çok geniş bir yelpazede iş imkanı sağlamaktadır. Diyet eserlerden zayıflama ilaçlarına, aktarlarda satılan karışımlardan cerrahi operasyonlara, spor aletlerinden zayıflama çaylarına kadar çok geniş bir pazar kelam bahsidir. Kimisi çıkıp tek tip diyetler, protein yüklü formülalar, bitkisel tabletler, %100 doğal eserler önermekte; kimisi de birtakım iğneler ile bireyleri zayıflattığını argüman etmektedir.

Umumî prensipleri benzeri olmakla birlikte, diyet kesinlikle bireye kişisel olarak hazırlanmalıdır. Zira herkesin metabolizması birbirinden farklıdır, tıpkı parmak izi üzere. Şahsa şahsi diyet listeleri diyetisyenler tarafından hazırlanmalıdır. Diyetisyenler aldıkları eğitimin gereği olarak beslenme programını bireye nazaran ayarlayabilen, birebir vakitte zayıflama diyetlerini yerinde ve istikrarlı beslenme alışkanlığı sağlayabilecek biçimde düzenleyebilen şahıslardır.

Tıbbi beslenme tedavisinin yani diyet programlarının, kişinin (yaş, cinsiyet, uzunluk uzunluğu, vücut tartısı, fizikî aktivite seviyesi, sosyo - ekonomik durumu, beslenme alışkanlıkları ve içinde bulunduğu fizyolojik durum vb.) özelliklerine nazaran güç ve besin öğesi içermesi; yerinde ve istikrarlı beslenme alışkanlığı kazandırabilmesi ve yavaş (0,5 - 1 kg / hafta) yük kaybı ile bireyin yeni beslenme programını hayat stili haline getirmesini sağlayabilmesi gerekir.

Zayıflamaya koordinasyonlu tıbbi beslenme tedavisinde umumi unsurlar sıralanacak olursa:

İnanmak, başarmanın yarısıdır denilir. Kişi, zayıflayanlardan hiçbir eksiğinin bulunmadığını velev ziyadesinin olduğunu düşünmeli; bu fazlalıklardan da kurtulmak ismine kesin karar vererek zayıflama sürecini başlatmalıdır.

Günlük uyku vadesinin 7 - 8 saat arasında tutulması gerekmektedir. Daha az yahut çok uyumak kilo alımını artırıcı tesirler göstermektedir.

Uyandıktan sonraki birinci 1 saat içinde spor yapılmıyorsa, kahvaltının kesinlikle bitirilmesi gerekir.

Yapılan ilmî araştırmalar, birebir ölçüde güç alsalar da 3 öğüne nazaran 6 öğün beslenenlerin daha kolay kilo verdiğini göstermektedir. Öğün sayısının artırılması, mideyi dolu tutarak sonraki öğünde ziyade yemeyi engellemektedir. Bu nedenle sık aralıklarla, azar azar beslenilmelidir.

Aç tavuk düşünde darı ambarı görür denilir. Uzun süren açlıklar sonrasında kan şekeri düşer ve ziyade besin alımına davetiye çıkarılır. Bu nedenle diyet ara öğünler ile desteklenmeli, gün içerisinde yaklaşık olarak her 3 saatte bir beslenilmelidir.

Akşam yemeğini yatmadan ~ 3.5 saat evvel sonlandırmak gerekir.

Yemek müddeti uzatılmalıdır. Unutulmamalıdır ki, tokluk hissi 20. dakikada oluşur. Münasebetiyle her lokmadan sonra çatal - kaşığı tabağa bırakmak, besinlerden keyif ve tat alabilmek ismine uygunca çiğnemek gerekir.

İnsülin seviyesinde ani değişikliğe yol açarak tekrar tatlı yeme isteği uyandıracağı için rafine şekerden olabildiğince uzak durulmalıdır. Şekerin ziyadesinin vücutta yağa dönüştüğü unutmamalıdır. Kan şekeri üzerinde olumsuz tesirlerinin olmaması ve kuvvet içermemeleri nedeniyle, rafine şeker alanına yapay tatlandırıcılar itimatla kullanılabilir.

Gücü yüksek, besin bedeli düşük kaymak, krema, mayonez, cips, sos, kuruyemiş üzere yağlı besinlerden mümkün olabildiğince uzak durulmalıdır.

Yiyecekleri kızartmak mekanına haşlama, ızgara yapma, buğulama, buharda yahut fırında pişirme tekniklerini kullanarak hazırlamak çok daha sağlıklı olacaktır.

Biri de bir, bini de bir diyerek hamur işlerinden olabildiğince az ölçülerde yenilmelidir.

Tertipli yapılan egzersiz diyetin aktifliğini artırdığı üzere, müdafaa programında da başarıyı destekler. Fizikî aktivitenin artırılması metabolizma suratını artırıcı tesirler göstermektedir.

Kurubaklagiller (kuru fasulye, nohut, mercimek, kuru barbunya), kepekli tahıllar (esmer ekmek, bulgur pilavı, kepekli pirinç / makarna / erişte / un), yulaf, zerzevat ve meyveler içerdikleri lifler sayesinde midede hacim sağlayarak uzun vade tok fiyat ve diyete koordinasyonu artırırlar. Ayrıyeten kan şekeri, kolesterol ve tansiyonu istenilen seviyelerde tutmaya yardımcı olmaktadır. Dışkılama sayısını ve ölçüsünü artırarak kabızlığı önlemeye yardımcı olur, kalın bağırsak kanserinden kollayıcı tesirler içerir. Lif alımını artırmak ismine soyulmadan yenilebilen zerzevat ve meyveleri kabukları ile birlikte tüketmekte yarar vardır.

Posalı besinlerin bahsedilen tesirlerini gerçekleştirebilmesi için, gün içerisinde bayanların 10, erkeklerin 14 bardak (yaklaşık olarak saat başı bir bardak) su içmesi gerekir.

Sonuç olarak; zayıflama programı şahsa şahsi, bireyin benimseyip, hayat stili haline getirerek uygulayabileceği, ehil ve istikrarlı beslenme alışkanlığı kazandırabilecek özellikte olmalıdır. Ayrıyeten obezitenin tedavisinde tek başına diyet tedavisi ehliyetli olmamakta, beraberinde egzersiz programı ve davranış değişikliği tedavisi de gerekmektedir. Bu bağlamda kısa aralarda taşıt kullanılmaması, alışverişe tok karına çıkılması, her lokmadan sonra çatal ve kaşığın tabağa bırakılması, tabağa ziyade yemek alınmaması üzere davranış değişiklikleri hayata geçirilmelidir.