Zehirlenme ve Zehirlenmeler

Zehirlenme ve Zehirlenmeler nelerdir?
Herhangi bir kimyasal, organik veya maddesel madde vücuda girdikten daha sonra özelliğine tarafından yerel veya genel hasar meydana getirerek, ölüme niçin olabiliyorsa bu maddeye ZEHİR, olaya ise ZEHİRLENME denir

Lokal belirtiler

Sokulan, ısırılan, bağlantı eden yerde kızarıklık, şişkinlik, stres, ağrı ve kaşıntı

Genel belirtiler

Karoser ısısının yükselmesi (ateş),
Tüm vücutta kızarıklık, döküntü, kaşıntı,
Solunum sıkıntısı, hızlı ve cılız atan nabız,
Baş ağrısı, kulak çınlaması,
Halsizlik, kendinden geçme, büyüyen bilinç kaybı,
Şok, ölüm

Zehir, vücuda bile bile (kasti) ya da bilinmeden(kazara), dört yoldan alınabilir:

1Sindirim, 2Solunum, 3Deri ve 4Kan yoluyla, elde etmek üzere

Sindirim Yolu Zehirlenmeleri
Ağız yoluyla alınan her türlü zehir etkisi yapan maddelerle meydana gelirler; bayat besinler, ilaçlar, alkol, korozif (yakıcı, tahriş edici) maddeler ya da alerjik etki yapan maddeler vb

İlkyardım:

* Eğer zehrin alınması üzerinden hemen şimdi 30 dakika geçmemişse, o vakit kusturulur

KUSTURMAK İÇİN:

Tercih edilen kişinin kendi parmağı ile ufak dilini dolayısıyla da öğürme refleksini uyararak kusmasını sağlamaktır,
Sıcağa yakın ılık su içirerek de kusturma sağlanabilir (birey bardağı kendisi tutarak içmelidir! başka biri kadar içirilmemelidir!)

KUSTURULMAYACAK DURUMLAR:

Asit veya bazik madde (korozif madde) taşıyan sıvılar içilmişse,
Petrol ürünleri içilmişse,
Bilinci kapalı ise

* Kusturulduktan daha sonra soğuk ya da sıcak olmayan su içirilir, kusturulmayacak durumlarda da tekrar su içirilir
* Hastaneye götürülür, özellikle korozif madde içmiş kişilerin mutlaka hastane tedavisine gereksinimleri vardır:
* Ne yapılacağına karar verilemeyen durumlarda mutlaka ZEHİR DANIŞMA MERKEZİ aranmalıdır Merkez aranmadan önce aşağıdaki bilgiler toplanmalıdır:

Zehirlenme ne ile meydana geldi, kutu ya da prospektüs varsa yanınızda olmalı,
Kutudaki şişedeki miktar ne kadar kalmış, daha önce ne kadarmış, çevreye saçılmış mı?
Zehir ne süre küskün, hastanın durumu nasıl?

GIDA ZEHİRLENMELERİ

Bakteri ya da bakteri salgıları (toksinleri ) ile oluşan zehirlenmelerdir Bulantıkusma, kramp şeklinde karın ağrısı ve ishal (diyare) ile seyrederler Bunlar:

SALMONELLA:

Kontamine (enfeksiyonla bulaşmış) et, süt ve yumurta ile bulaşır Yendikten 1224 saat sonradan ani bulantıkusma, karın ağrısı, ishal ile kendini gösterir

Tedavi: Herhangi bir tedavisi yoktur 23 günde kendiliğinden geçer Antibiyotik verilmez

* Fazla ishal ve kusmaya alt olarak dehidratasyon gelişmişse meşrubat şeyler verilerek kaybedilen akıcı yerine konur
* Yemek Yemek hazırlanırken kapların temiz olmasına uyarı edilir ve iyi pişirilirse salmonella enfeksiyonu önlenebilir

STAFİLOKOK:

En sık rastlanan beslenme zehirlenmesidir Karbonhidratlı, sütlü ve şekerli yiyeceklerin yenilmesi sonucu görülür Mesela: muhallebi, dondurma, mayonez gibi Yendikten 26 saat sonradan bulantıkusma ile kendini gösterir (ishal nadiren görülür)

Çare: Herhangi bir tedavisi yoktur 46 saatte kendiliğinden geçer

Önlenebilmesi için; özellikle sütlü tatlılar ve kaynatılmadan pişirilen yemekler hazırlandıktan sonra uzun zaman, fırında ya da ısıtma tepsilerinde bekletilmemelidir

CLOSTRİDİUM PERFRİNGENS:

Büyük miktarda hazırlanan yiyeceklerin oda ısısında, etkisiz buharda bekletilmesi veya yeterince soğuk ortamda muhafaza edilmemesi sonucunda ürer Ya Da mikroorganizmanın bulaştığı balıklarla rahatsızlık ortaya çıkar Yendikten 810 saat sonra bulantı, karında kramp biçiminde sızı ve ishal ile kendini gösterir

Çare: 24 saate dek kendiliğinden iyileşir

* Dehidratasyon yoklama altına alınır, hastaya, daha öncede bahsedildiği gibi bol değişken şeyler içirilir ve bu arada tuzlu ve elektrolit kaybını yerine koymak için de bir bardak suya bir miktar tuzlu ve yemek karbonatı konarak içirilir veya bu amaçla kola, tuzlu ayran, meyve suları, maden suyu içirilebilir Muhtemel olduğunca tüm değişken kaybı bu içeceklerle karşılanmayıp suyla desteklenmelidir

İYİ YIKANMAMIŞ, YEMEK YEMEK KAZINTISI KALMIŞ KAPLAR GENEL OLARAK BESLENME

ZEHİRLENMESİNE YOL AÇAN EN KAYDA DEĞER FAKTÖRDÜR

Cl BOTULİNUM ( BOTULİSMUS ):

Genelllikle iyi konservelenmemiş yiyeceklerin yenilmesi sonucu görülen en güvenli olmayan (hatta ölümcül) olan beslenme zehirlenmesidir Yenildikten 24 saat sonradan belirtiler görülebilir İshal görülmez, kabızlık (konstipasyon) olabilir Botulismusta, sinirlerden kaslara giden uyarılar engellenmekte ve bunun sonucunda şiddetli halsizlik, paralizi (kuvvet kaybı) ve vefat görülebilmektedir

Belirtileri:

Ağız ve boğaz kuru ve ağrılıdır,
Kişi gözlerini odaklamada güçlük çeker (çift görme, flu görme olabilir)
Dermansızlık, yutma ve hitabe güçlüğü
Halsizlik veya kuvvet kaybı
Göz hareketlerinde kısıtlılık, göz bebeklerinde genişleme
Solunum kaslarında paralizi, solunum güçlüğü
Konuşamama, başın ön kısmında hissedilen baş ağrısı

İlkyardım:

* ABC kontrol edilir ve devamlılığı sağlanır
* Olasılık varsa oksijen verilir
* Gerekiyorsa yapay solunum yapılır
* Şimdi hastaneye götürülmelidir Mutlaka antitoksin yapılması gerekir

DEHİDRATASYON: Fazla kusma ve ishal sonucu, vücuttan fazla miktarda sıvı ve elektrolit kaybı olur Buna yan olarak deri, dudaklar ve dil kurur Cildin kuruluğunu çakmak üzere el üzerindeki cilt, baş parmak ve dikkat çekici parmağı arasında tutulur, bırakıldığında deri hemencecik eski halini alıyorsa o zaman sorun yoktur, eğer eski halini alma süresi uzuyorsa, o vakit artı miktarda akıcı kaybı vardır ve hemen tedavi edilmezse hipovolemik şok gelişebilir

Solunum Yolu Zehirlenmeleri
Tüp gaz, egzoz gazı (karbonmonoksit), duman ve diğer zehirli gazların solunması sonucunda görülür Bilhassa renksiz ve kokusuz zehirli gazlarla meydana gelen zehirlenmelerde kişide görülen belirtilerin saptanması yaşam kurtaracaktır

Belirtileri

Baş ağrısı, baş dönmesi, kulak çınlaması, kendinden geçme, bulantıkusma, deride renk değişimi

İlkyardım

* Başta kaynak kapatılır, havalandırma sağlanır, birey temiz havaya çıkartılır
* Yüzüne su serpilebilir, kolları açılıp kapatılabilir,
* Gerekiyorsa suni solunum ve kalp masajı yapılır,
* Mutlaka hastaneye götürülür

Deri Yolu Zehirlenmeleri
Kremler, tozlar, sıvılar ile bağlantı sonucu, veya ısırma, sokma, enjeksiyon ile meydana kazanç Etkilenme durumuna tarafından lokal veya genel belirtiler görülebilir

İlkyardım

* Etmen madde krem ya da toz şeklindeyse, bol akan su ile yıkanır; bere varsa üzeri steril gazlı bezle kapatılır
* Yerel belirtiler gitgide artarak yayılıyor ve genel belirtiler görülüyorsa, kişi anında bir sağlık kuruluşuna götürülür (Kişide gelişmekte olan alerjik şoka karşısında sağlık durumu kuruluşunda semptomatik çare uygulanmalıdır, somurtkan halde birey kaybedilebilir Hastaneye götürürken bilinç kapanırsa koma pozisyonu verilir ya da ABC nin devamlılığı sağlanır)

Kedi ve Köpek Isırmaları
KUDUZ tehlikesi vardır Bu gibi durumlarda ısırılan yer öncelikle bol su ile sabunlanıp köpürtülerek minimum 5 dakika yıkanır

Aşı yaptırılır Mümkünse hayvan gözetim altında tutulur, eğer 10 gün içinde ölürse aşıya devam edilir, 10 günü geçmesine karşın hayvan ölmemişse, aşıya lüzum yoktur Hayvan bulunamamışsa, aşı mutlaka yaptırılmalıdır

Yılan Sokması
İki derin diş izi yılanın zehirli olduğunu gösterir Bu durumda sokulan yerin altından ve üstünden venöz turnike yapılarak, zehrin dolaşıma katılımı yavaşlatılır Ağzında bere ve çürük kadınsı olmayan bir kişi yara yerinden zehri emip tükürebilir Organ uyuşuk halde ve sarkıtılarak tutulur Kişi olası olduğunca sakin tutulmaya çalışılmalıdır Hastaneye götürülmelidir ve tetanos aşısı yaptırılmalıdır

VENÖZ TURNİKE
Enli bez ya da kravat, yılanın soktuğu yerin hemencecik altından ve üstünden bağlanır Ancak dolaşım engellenmeyecek şekilde bağlanmalıdır Bunun için bacakta ise but, kolda ise el parmaklarına bakılır morarma varsa, hemencecik gevşetilir

Akrep Sokması
Sokulan yere amonyak ya da su ile bulamaç yapılmış yemek karbonatı sürülebilir Venöz turnike uygulanabilir Hastaneye götürülmelidir

Arı Sokması
Sabunlu su ile yıkanabilir veya antiseptik ile silinebilir İğne çıkarılabilecek durumdaysa cımbızla çıkarılır huysuz halde, zorlanmaz

Lokal belirtiler genel belirtilere dönüşüyorsa, zaman kaybedilmeden hastaneye götürülmelidir

Deniz Kestanesi Batması
Bu durumda organ (genelde ayak), yanmayacak şekilde dayanabileceği dek (45° C) sıcak su içine daldırılarak, 2030 dakika (sızı dininceye) kadar bekletilir Sıcak dikeni eritir

Denizanası Teması
Denizanası ve deniz şakayıklarının nematokist denilen vantuzlarındaki çengellerle cilde tutunurlar, bunların hasar verilmeden uzaklaştırılması için: önce içki (veya sirke veya deniz suyu) ile yıkanır, daha sonra üstüne pudra ekilir, varsa çiğ et konarak yumuşatılır ve bıçağın tersi ya da tahta çubukla deriden sıyrılır veya o kısım aracısız olarak musluk suyu ile yıkanabilir; tatlı su vantuzları patlatacağından kişi rahatlayacaktır

DİKKATİNİZE
Yurt dışarıya böcek sokmaları sebebiyle anaflaktik şok dediğimiz alerjinin ağır seyrettiği kişilerde bu seyri hafifletmek üzere yanlarında taşıyabilecekleri alerji kutusu (kiti, seti) vardır Hekim göre önerilen ve yapabilme eğitimini bölge kişiler, haşere soktuğunda, derhal enjektördeki hazırlanmış ilacı kendileri yaparak ve hapı alarak durumlarının kötüleşmesini önleyebiliyorlar

Alıntı *