Zeka ve Zeka Gelişimi

Zeka ve Akıl Gelişimi
1905 yılında Alfred Binet ve Theodore Simon tutum sorunları olan çocukları akıl geriliği olanlardan ayıracak bir deneme geliştirmeyi başardılar Düşünce Fransa ’da yaşayan, tutum bozukluğu olan çocukların zeka geriliği olan çocukların bakımsız durumdaki sınıflarına gönderilmelerini durdurmak için çıkmıştı Deneme yetenek açısından en daha aşağı seviyedeki çocuklar dışarıda akademik performansı önceden tahmin edebilme açısından başarılıydı Binet testinin bir değişik biçimi olan StanfordBinet, daha sonraları bütün Amerikan okullarında seçkin olarak kullanılmaya başlandı Sonunda StanfordBinet daha önceleri kullanılmakta olan Wechsler gibi ölçekler ve Otis testi gibi grup ölçekleri de dahil elde etmek üzere öteki bir takım testlerle birleşti

Bu testler pek başarılıydı ancak, bir Harvard psikologu olan Edward Boring 1920 lerde; zekanın bu testlerle ölçülenden hiçbir farkı olmadığını ileri sürüyordu Bazıları Boring ’in tanımlamasını çok dairesel bulabilir, fakat o burada ABD de ve deniz ötesi ülkelerdeki zekanın özellikleri ve ölçümü hakkındaki genel düşünceyi yansıtmaktadır Bu güne dek psikologlar dek bir çok psikiyatrist de zekayı testlerin ölçümünü esas alarak değerlendirmişlerdir

Gitgide Artarak büyüyen miktarlarda kanıtlar psikolojik testlerin zekanın bütününü değil, sadece bir bölümünü ölçtüğünü ortaya koymaktadır Bir kaç ay her tarafında bu sütunda zekanın özelliklerini ve genetik faktörlerin akıl üzerine etkileri gözden geçirilecektir

Araştırmacılar tüm dünyada akıl üzerine dolaylı ve o bölgeye özgü teoriler üretmişlerdir İnsanların zeka kavramı hakkındaki sezgileri testlerde temsilcilik edildiğinden fazla daha geniştir Bir fazla çalışmada insanlara zeka kavramından ne anladıkları sorulmuştur Pratik problem çözümü, sözel yetenek, ve sosyal hüner gibi faktörler cevaplar aralarında maksimum yer alanlardır Sözel yetenek uygulanan testlerle ölçülmektedir oysa çoğunlukla sosyal hüner ölçülmemektedir

Zekanın kavramsallaştırılması ırksa gruplara tabi olarak değişmektedir Örneğin; Kaliforniya ’da öbür gruplarda yapılan bir çalışmada, Latin ailelerin zeka tanımında sosyal hüner kabiliyetinin üzerinde dururken, Asya ve Anglosakson ailelerin bilişsel becerileri vurguladıkları görülmüştür Öğretmenlerin zeka kavramına bakışları daha çok Anglosakson ailelere benzemektedir Hayret Verici olmayacak şekilde, bu grup ailelerin çocukları muhtemelen onların sosyal yapılarının ve okuldan beklentilerinin harmoni sağlaması nedeniyle okulda daha başarılı olmaktadırlar

ABD dışındaki ülkelerde teste bağımlı görüşlerden gitgide artarak uzaklaştırma dikkati çekmektedir Tayvan ’da yapılan bir çalışmada akıl; sadece geleneksel bilişsel kabiliyetleri içermekle kalmamış keza kişiler arası hüner (diğer insanları anlayabilme), kendisini anlayabilme, kişinin zekasını ne süre göstereceğini ve ne vakit göstermeyeceğini bilmesi kavramlarını da kucaklamıştır

Ama dolaylı teoriler tüm hikayeyi anlatmamaktadır Zekanın performansa dayalı tanımlamaları da vardır Geleneksel zeka testleriyle ölçülebilen becerilere ilave olarak onlardan farklı en az iki becerin daha olduğu ortaya çıkmaktadır; yaratıcı beceriler ve pratik beceriler Yaratıcı becerilerle ilgili bir süratli çalışmada katılımcılardan “2985 sıra dışı başlıklarla ilgili hikaye yazmaları, “bir böceğin bakış açısından dünya gibi sıra dışı başlıklarla ilgili resim kompozisyonları çizmeleri, “papyon kravatlar gibi bıktırıcı ürünler hakkında metinleri oluşturmaları, ya da aramızda saklanarak yaşamış dünya dışından gelen yaratıkları nasıl tanıyacağımız gibi sorunlara çözümler üretmeleri istenmiştir Bu araştırmalardaki performanslar geleneksel zeka testlerinin skorları ile düşük seviyelerde korelasyon gösterdiği kanıtlanmıştır

Pratik zeka becerilerinin IQ ve ilgili ölçümlerden egemen olduğuna dair daha bir çok delil vardır Pratik zeka becerileri; bir insanın işini yaparken karşılaşabileceği çok rastlanan problemleri çözebilme yeteneğini gösterir Meslek adamları, akademik psikologlar, ticaretle uğraşan ahali, öğretmenler, ve askeri liderler ile yapılan çalışmalarda pratik zeka deneme skorlarının IQ ile uyuşmadığı gözlenmiştir Sonuçta mesleki performansın öngörülmesi hakkında pratik zeka, IQ ya oranla daha gerçekçi görünmektedir Kenya ’da çocuklarla yapılan bir çalışmada; çocukların enfeksiyonlarla savaşmada,daha önce öğrenmiş oldukları bilgilerle, doğal bitkisel ilaçları nasıl kullandıkları ile ilgili pratik zeka testleri uygulanmıştır Kenya ’da bu bilgiler fazla yaygın şekilde bilinmektedir böylece geleneksel akıl test ölçümleri ile keskin negatif korelasyonlar bulunmuştur

Bir diğer çalışma serisinde; lise öğrencilerinde; analitik, marifetli ve pratik becerilerin birbirlerinden bağımsız olduğu bulunmuştur

özet olarak kanıtlar, zekaya varmak için IQ dan fazlasına ihtiyacımız olduğunu göstermektedir geleneksel çözümsel beceriler kadar becerikli ve pratik becerilerde etkili olmaktadır Bu beceriler çözümlemeli becerilerden göreceli olarak bağımsızdır, ancak bunlar geleneksel testlerde çok eksik ölçülmekte yada hiç göz önüne alınmamaktadır Akıl becerilerinin sınırlarının daha geniş tutulduğu yeni testler geliştirilmesine gereklilik vardır Esasında geleneksel zeka testlerinin bu kadar baskın olarak kullanılmasının bir nedeni de psikometrik değerleme araçlarının yetersizliğidir

Zekanın davranışsal kalıtımsal araştırmalarının yapıldığı bölge eski, genel bilişsel kabiliyetlerin ölçüldüğü IQ testlerini kullanmaktadır Bu alanda yeni gelişmeler hemen hemen hiç olmamaktadır Davranışsal kalıtımsal araştırmalarda bilişsel kabiliyetler kavramsallaştırılırken, hala beceriler içinde genel bilişsel kabiliyetlerin en tepede tutulmaktadır

Zekanın psikometrik teorilerinin araştırılmasında tüm güç zekanın davranışsalgenetik çalışmalarına verildiğinden, bu çalışmaların sonuçlarının zekanın genel bilişsel hüner kavramının görünüm açısından olması şaşılacak değildir Birkaç sene önce varılan ortak kararla genel bilişsel becerilerde gözlenen kişisel değişikliklerin %50 sinin kalıtımsal değişkenlikler ile açıklanabileceği sonucuna ulaşıldığından, davranışsal kalıtımsal model, zekanın psikolojik teorilerine yer sağlayacak şekilde bir gelişim göstermemiştir

Her ne değin IQ daki bireysel değişikliklere etkin manâlı genler tanınmış olsa da bu etkenler değişkenliğin yalnızca yarısını açıklayacak değerdedir

Bu güne değin, davranışsal genetik incelemeler genel bilişsel etiolojide becerileri adres göstermişlerdir Psikolojinin diğer alanları insan becerilerinin çok boyutluluğunun haberdar iken, davranışsal kalıtımsal alanı genel bilişsel becerilerin imparatorluğunda kendini adamış bir asker olarak kalmıştır Her ne dek genel bilişsel becerilerin genetik geçişi ile ilgili buluşlar güvenilir ve bir sonuca götürücü olsa da genel bilişsel beceriler insan becerileri alfabesinde sadece bir harf olarak gözükmektedir

*