Ergonomi Nedir?

Ergonomi, kelime anlamı olarak iş bilimi anlamına gelmektedir. Yunanca, ergon(iş) ve nomos(yasalar) kelimelerinden türemiştir. Ergonomi, insanlar ve bir sistemin diğer unsurları arasındaki etkileşimlerin anlaşılmasıyla ilgili bilimsel disiplin ve insan refahını, genel olarak en iyi duruma getirmek için teori, ilkeler, veriler ve yöntemleri tasarlamak için uygulayan sistemdir.

Ergonomik deneyimler, insanlığın oluşumundan bu yana gözlemlenen bir durumdur. İlk defa 1857 yılında Profesör Wojciech Jastrzebowski tarafından, haftalık bir dergide bahsedilen ergonomi, multidisipliner bir alandır. Bunun bilimsel hale getirilmesi, F.W Taylor tarafından sağlanırken, mühendis ve psikolog Gilberth ise hareket konusunda çalışmalar gerçekleşmiştir. Konuyla alakalı ilk kitap 1913 yılında yayınlanmış, 1921 yılında ise ilk deneysel psikoloji laboratuvarı kurulmuştur.

Ülkemizdeki ergonomi alanındaki incelemeler, 1960’lı yılların sonuna doğru, İTÜ ve Çalışma Bakanlığı tarafından yapışmıştır. Özetle ergonomi, üzerinde araştırmalar, incelemeler ve uygulamalar yapılması gereken; işçinin sağlığını koruyup üretkenliğini arttırmasına yarayan, dolayısıyla işverenin kârını arttırmasını sağlayan oldukça önemli bir konudur.


Basitçe söylemek gerekirse, ergonomi, insanlar ve kullandıkları araçlar arasındaki etkileşimin incelenmesidir. Daha doğrusu, çalışanların ve araçlarının nasıl etkileşime girdiğidir. Bir ofis ortamına bakıldığında, ergonominin alakalı olabileceği sayısız alan vardır. Ergonomi, rahatsızlık ve yorgunluğu azaltırken üretkenliği ve verimliliği artırmak için çalışanlar için tasarlanmış ekipman ve araçlardır. Ergonomi, bir işyerini daha güvenli hale getirebilir ve maliyetleri azaltabilir.

Ergonominin Amacı​

Ergonominin amacı, insanların her gün çalışırken kullandıkları araçlarda iyileştirmeler bulmaktır. İnsanlar rahatsız olduklarında veya acı çektiklerinde üretken değillerdir. Doğru araçlarla çalışmak, insanların, daha iyi hissetmelerine, daha üretken, daha mutlu ve daha sağlıklı olmalarını sağlar. Bir ergonomik çalışma alanı; ayarlanabilir sandalye, bilgisayar gibi iş istasyonları içerir. Ergonomik çalışma alanı için sadece bu araçlar yeterli değildir, ortamın durumu da çok önemlidir. Sıcaklık kontrolü, klima, ayarlanabilir aydınlatma ve erişimi kolay depolama çözümleri çalışanların rahat etmelerini sağlar. Stresi ve gerilimi azaltmak, çalışanların; bükülme, eğilme ve uzanma ihtiyacını en aza indirmek için her şeyin rahat bir mesafede olması çok önemlidir.

Ergonomik olarak zayıf bir işyerinde personel şu sorunları yaşayabilir:

• Vücutta ve gözlerde zorlanma,
• Rahatsız duruş
• Titreşime maruz kalma
• Kötü hava kalitesi

Ergonominin Önemi​

Kötü ergonomi, karpal tünel, sırt, boyun veya eklem ağrısı gibi kronik tekrarlayan stres yaralanmalarına yol açabilir. Aslında, uygun olmayan ergonomi, ofis çalışanlarının karşılaştığı en önemli işyeri risklerinden biridir.

İnsanların yüzde 80’i yaşamları boyunca sırt ağrısı yaşayacaktır. Ek olarak, sırt ağrısı, çalışanların işe gitmemesinin en yaygın nedenlerinden biridir. Ergonomik yaralanmaların hem birey hem de bir bütün olarak organizasyon üzerinde belirgin bir etkisi vardır. ABD’de yapılan araştırmalar, ergonomik müdahalelerin ardından çalışan verimliliğinin yaklaşık %15 arttığını ortaya koydu.

Ergonominin önemi, sadece personel yaralanma riski değil, aynı zamanda her yıl üretkenlik kaybının maliyeti açısında önemli olduğu için, kuruluşlar ergonomiyi ciddiye almalıdır.

İşçi Sağlığı​

Bir işveren, çalışanların işteyken fiziksel ve zihinsel sağlıklarından sorumludur. İşyerleri kötü tasarlanmış olduğunda, personel, özellikle kas-iskelet yaralanmaları açısından risk altındadır. Basit küçük değişiklikler yapmak, çalışanlar için riskte önemli bir azalma sağlayabilir.

Ergonomik İş Yerleri ile Verimlilik İyileştirmeleri​

Ergonomik olarak tasarlanmış bir iş yeri, personelin düzenli olarak yapması gereken görevleri dikkate alır. Bir personelin, günlük olarak bir depolama alanındaki, başının çok üstünde bir yerde yer alan dosyalara uzanması ve boyunu aşan fazla sayıda dosyayı bir yerden bir yere taşıması gerekiyorsa, bu risk oluşturur. Taşıması gereken dosyaların fazla sayıda olması ağırlık da oluşturacağı için risk faktörü artar.

Personel, rahatsız veya yorgun olduğunda nihai hızlarında ve verimliliklerinde çalışamazlar. Özellikle belirtile örnekteki durumda yaralanma riski yüksektir, bu durumdan dolayı oluşabilecek bir yaralanma üretkenliği durdurur. Ergonomi, personelinin yaralanma riskini azaltıp, kârı artırır.

Ergonomi Personelin Moralini İyileştirebilir​

İyi tasarlanmış, estetik açıdan hoş bir çalışma ortamı, personelin memnuniyet düzeyleri ve morali için harikalar yaratabilir. Cirodaki küçük bir azalma bile bir kuruluşun maliyetleri üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir. Takdir edildiğini hisseden personel, ergonomik bir çalışma alanına sahipse, fazla mesaiye kalarak şirketin daha fazla iş üretmesine yardımcı olur.

Çalışanlar, işverenleri bireysel ihtiyaçlarını dikkate aldığında bunu takdir eder. Özel ekipman satın alma örnekleri; uzun boylu bir işçi için ekstra yüksek bir oturma masası, 145 kg’dan daha ağır çalışanlar için ağır hizmet tipi bir sandalye veya bileği ağrıyan bir işçi için dikey mouse olabilir.

İşyeri Yaralanmalarının Maliyeti​

Bir yaralanmanın bir işçi, arkadaşları ve ailesi üzerinde yaratabileceği insani zararı hesaba katmadan bile, yaralanmalar pahalıdır. İşyeri hasarı, hastalığın maliyeti, işçi tazminatı gibi doğrudan maliyetlere, kayıp verimlilik gibi dolaylı maliyetler de eklendiği zaman, rakamsal zararla oldukça büyük rakamlara ulaşabiliyor.

İş yerindeki tüm ciddi yaralanmaların neredeyse %44’ünü oluşturan; travmatik eklem, bağ, kas ve tendon yaralanmaları en yaygın yaralanmalardır. Ergonomik olarak tasarlanmış bir iş yeri bu yaralanmaların büyük bir kısmını önleyebilir.

Bir çalışan yaralandığında ve işten ayrıldığında, kuruluşun yedek bir geçici personel bulması, onları bu rolde eğitmesi ve işi öğrenirken üretkenliklerini artırmaları için haftalarca beklemesi gerekir. Yaralanan işçi, primleri artıran bir tazminat talebinde bulunur. Bu durumlar işveren açısından olumsuz durumlardan bazılarıdır.

Ergonomi Örnekleri​

Ergonominin iş yerleri ve personeller açısından önemini tüm detaylarıyla açıklamaya çalıştık. İşverenin, personellerine sağlayacağı ergonomik çalışma ortamları, bir maliyet yükü olarak görülmemelidir. Çünkü sağlanacak olan bu ortam, hem personelinin olası yaralanma risklerini azaltacak hem de personelin performansının artmasını sağlayacaktır.

Ergonomi nedir? Detaylıca öğrendiğimize göre, ergonomi örnekleriyle konumuzu pekiştirelim.

• Bilgisayar ekranlarının göz hizasında bulunması,
• Masa ve sandalyelerin yüksekliklerinin boyumuza göre ayarlanabiliyor olması,
• Oturma açısı sağlanabilen ergonomik sandalyelerin tercih edilmesi,
• Çalışma ortam ısısı ve havalandırmasının, insan sağlığına uygun bir şekilde optimize edilmesi,
• Çalışma ortamında bulunan personel sayısının uygun seviyede olması,
• Ayarlanabilir laptop standı kullanılması,
• Bel desteği yastığı ve masa altı ayaklığı kullanılması,
• Karpal tünel sendromlarının önlenmesi için dikey mouse tercih edilmesi,
• Bilgisayar klavyesinin, iki elin rahatlıkla ulaşabileceği ideal seviyede bulunması,
• Kulakları acıtmayacak iplere sahip ve koruyucu özelliği standartlara uygun maskelerin tercih edilmesi,
• Acil çıkış kapılarının içeriden dışarıya doğru açılması,

Ergonomi örneklerinden bazılarıdır.