Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Kabakulak
Faktör:
Kabakulak virusu Paramyxoviridae ailesinden zarflı bir RNA virusudur Zarfın yüzeyinde hemaglütinin, nöraminidaz ve füzyon aktivitesine sahip glikoprotein yapılar yer alır Kabakulak virusu +4?C'da günlerce, 65?C'da yıllardan beri canlılığını sürdürür
Kabakulak (Epidemik Parotit)
Doc Dr Fügen BOLCA
Epidemiyoloji
Kabakulak tüm dünyada görülebilen bir hastalıktır Hastalık yıl içerisinde Ocak ve Mayıs ayları aralarında en yüksek görülme hızına ulaşır Askeri kışlalar, okullar gibi kapalı topluluklarda epidemiler bildirilmiştir Kabakulak aşısının kullanımından önce vakaların %90'ı 14 yaşın altındaki çocuklardı Aşının yaygın kullanımına ast olarak hastalığın insidansında önemli azalma meydana gelmiştir 20 yaş ve üzerindeki erişkinlerin %8090'ı kabakulağa karşısında bağışıktır Hastalık aklıselim kişilere, tükrük sekresyonu ile doğrudan doğruya bağlantı veya damlacık çekirdekleri ile ağız ya da burun yolundan girer Parotit bulguları ortaya çıkmadan anında önce ve parotit döneminde hastalığın bulaşıcılığı maksimumdur Kızamık ve su çiçeği ile kıyaslandığında, kabakulağın bulaşması hasta birey ile daha yakın teması gerektirir
Patogenez
Virus duyarlı birey göre alındıktan daha sonra hastalığın inkübasyon süresinde solunum yolu mukoza hücrelerinde çoğalır Kabakulak virusu viremi ile glanduler dokulara ve nöral dokuya yayılır Virusun Stenon kanalından dosdoğru parotise ulaşması deneyde kullanılan olarak mümkündür Ama bu durumda inkübasyon süresi doğal infeksiyondakinden kısadır ve menenjit, orşit gelişimi gibi klinik tablolar bu patogenezle açıklanamamaktadır Virus ile infekte parotis bezinde diffüz interstisyel ödem ve mononükleer lökositlerden oluşan serofibrinöz eksuda meydana gelir
Klinik belirtiler
Kabakulağın inkübasyon süresi 24 haftadır (ortalama 1618 gün) Prodromal dönem belirtileri non spesifiktir Hafif alev, baş ağrısı, iştahsızlık, halsizlik görülebilir Biriki gün içerisinde parotis bezi lojuna uyan bölgede şişlik, ağrı, hassasiyet ortaya çıkar İlerleyen günler içerisinde şişkinlik belirginleşerek, kulak kepçesi yukarıdışa itilir, angulus mandibula silikleşir Bir tarafta parotit bulgularının ortaya çıkışından birkaç gün daha sonra çoğunlukla öteki taraf parotis bezi de hastalığa iştirak eder Vakaların takriben 14'inde rahatsızlık tek yanlı seyreder Kabakulak parotiti non süpüratif özelliktedir Kızarıklık, ısı artışı gibi inflamasyonun diğer kardinal belirtileri bulunmaz Hastalarda sızı sebebiyle çiğneme, konuşma güçlüğü olur Stenon kanalı ağzı eritemli ve ödemli görünümdedir Parotis bezi şişliğinin maksimuma ulaşması ile birlikte ateş kısa sürede düşer, hassasiyet azalır Yaklaşık bir hafta içerisinde parotis bezi şişliği de düzelir Kabakulağın seyri esnasında %6070 parotis bezi tutulumu olurken, değişen oranlarda diğer glandlar ve nöral yapılar da hastalığa katılabilir
Vakaların %10 kadarında parotis bezine ilaveten öteki tükrük bezlerinde de sialadenit gelişebilir Bu bezlerin kimsesiz tutulumu nadirdir Kabakulağın tükrük bezi dışındaki en kayda değer glanduler tutulumu, postpubertal dönemdeki erkeklerde epididimoorşit gelişimidir Epididimoorşit vakalarının 23'si parotitin görüldüğü ilk hafta, bir kısmı ise parotiti takip eden ikinci hafta içerisinde ortaya çıkar Orşit gelişimi nadiren kabakulağın tek belirtisi de olabilir Yüksek alev, tutulan taraf testiste şişkinlik ve hassasiyetin ortaya çıkması ile kendini emin eder Orşit tek yanlı geçirildiğinde sterilite riski yoktur Bilateral geçirildiğinde de sterilite gelişiminin nadir olduğu belirtilmiştir Yaklaşık 5 gün içerisinde ateşin düşmesi ile birlikte orşit bulguları geriler Ooforit, postpubertal dönemdeki bayanların %5 kadarında görülür Yüksek alev, pelvik sancı, bulantı, kusma gibi yakınmalara yol açar İleriki dönemde infertilite ya da erken menapoz görülmesi nadirdir Pankreatit gelişimi şiddetli epigastrik sancı, karında hassasiyet, yüksek ateş, bulantı, kusma ile kendini muhakkak eder
Kabakulağın en önemli ekstraglanduler tutulumunu santral asap sistemi tutulumu oluşturur Vakaların %110 kadarında menejit gelişir Menejit gelişimi paroaynı zamanlı olabileceği gibi, ardından da olabilir Kabakulak menenjiti diğer viral menenjitlere benzerlik gösterir Klinik olarak yüksek ateş, ense sertliği, bulantı, kusma vardır Lomber ponksiyonda; beyin omurilik sıvısı (BOS) berrak görünümde, renksizdir Hücresel sayısı genellikle 500mm3 'ün altındadır Etken olan hücre tipi lenfositlerdir Protein düzeyi hafif yüksek, glukoz düzeyi çoğunlukla düşüktür Öteki aseptik menenjitlerle kıyaslandığında, BOS glukoz düzeyinde azalmaya kabakulak menenjitinde daha sık rastlanır Menenjit bulgularının ortaya çıkışından sonraki 10 gün içerisinde ateşin düşmesiyle birlikte semptomlar geriler Kabakulak menenjiti iyi seyirlidir Sekel bırakmadan tam şifa ile iyileşir Kabakulak ensefaliti nadir görülmekle birlikte, nörolojik sekel bırakabilmesi veya fatal seyredebilmesi sebebiyle önemli bir tablodur Parobirlikte erken dönemde görülen ensefalit, virusun neden olduğu nöron harabiyetine bağlıdır Geç dönemde ortaya çıkan postinfeksiyöz ensefalitte ise konağın immun yanıtı sonucu büyüyen demiyelinizasyonun rolü üzerinde durulmaktadır Alev 4041?C gibi yüksek değerlere ulaşır Farklı Alanlara Yönlendirilmiş düzeylerde bilinç değişiklikleri, konvülsiyon, parezi, paralizi, afazi gibi belirtiler ensefaliti akla getirmelidir Psikomotor bozukluklar veya konvülsiyon sekel olarak kalabilir
Kabakulağa emrindeki miyokardit gelişimi son derece nadirdir Fakat %15 kadar vakada ST segmentinde bunalım, T dalgasında düzleşme, PR mesafesinde uzatma gibi ELEKTROKARDIYOGRAM bulguları saptanabilir
Gebelikte geçirilen kabakulak infeksiyonu fötus için bazı riskler taşımaktadır Anne gebeliğinin ilk trimestrinde kabakulak geçirdiğinde fötal vefat riski yüksektir İkinci ve üçüncü trimestrde bu tehlike azalmaktadır Kabakulak infeksiyonuna alt olabilecek dağıtılmış fötal malformasyonlar tanımlanmıştır Fakat major malformasyon sıklığının, kabakulak virusu ile infekte olmamış kontrol grubundaki gebelerde görülme riskinden bambaşka olmadığına dikkat çekilmiştir Bir diğer çalışmada intrauterin kabakulak infeksiyonu, endokardiyal fibroelastozis ile ilişkili bulunmuştur Kabakulak infeksiyonunun, juvenil Diabetes mellitus etiyolojisinde rolü olabileceği de tartışılmaktadır
Teşhis ve Ayırıcı teşhis
Kabakulak tanısı sık sık klinik olarak konulabilir Laboratuvarda hafif lökopeni ve rölatif lenfositoz görülebilir Menenjit, orşit, pankreatit gelişimi halinde genel olarak lökositoz ve sola kayma vardır Parotit bulgularının olduğu dönemde serum amilaz düzeyleri yüksektir ve yaklaşık 23 hafta süreyle yüksek kalır Kabakulağa yan pankreatitte de amilaz düzeyleri yükselir Ayırım için amilaz izoenzim tayini veya pankreatik lipaz tayini yapılabilir Tipik seyirli bir kabakulakta klinik veriler tanı için yeterlidir Ama parotit bulgusu olmayan veya parotis bezi dışıdaki tükrük bezi tutulumunun olduğu vakalarda viral etiyolojiyi saptamak için farklı alanlara yönlendirilmiş laboratuvar tetkiklerine başvurulabilir Bu amaçla en çok kullanılan serolojik testlerdir Kompleman fiksasyon, hemaglütinasyon inhibisyon, ELISA gibi testlerle akut ve konvelasan dönem serumları aralarında 4 kat artış olması tanıyı doğrular
Ayırıcı tanıda, benzer klinik tabloya yol açabilecek durumlar da gözden geçirilmelidir Parainfluenza müşteri 3, coxsackie virus ve influenza A virus, ara sıra akut parotite neden olabilir Epidemik parokarışabilecek diğer bir klinik tablo süpüratif parotitlerdir Etmen çoğunlukla Staphylococcus aureus'tur Ağrı, şişkinlik, kızarıklık, ısı artışı gibi inflamasyonun tüm kardinal bulguları vardır Parotis bezi üstüne elle masaj yapıldığında, Stenon kanalı ağzından pürülan akıntının geldiği dikkati çeker Fenilbutazon, tiourasil, fenotiyazin gibi bir takım ilaçlara bağlı olarak bilateral parotis bezi büyümesi görülebilir Parotis bezi kanalının taş, ot gibi yaşama, kist nedeniyle tıkanması tek yanlı parotite neden olabilir Mikulicz sendromu, Sjögren sendromu gibi nadir durumlarda da parotite rastlanabilir
Korunma
Hastalığın duyarlı kişilere bulaşını engellemek için, parotis bezi şişliği düzelene dek (takriben 10 gün), hasta şahısların sağduyu kişilerle teması kesilmelidir Etkin immunizasyon için Jeryl Lynn suşundan hazırlanan canlı attenue kabakulak aşısı kullanılmaktadır 15 ayda KKK (kızamık, kızamıkçık, kabakulak) üçlü aşısının bir komponenti olarak uygulanır Kabakulağa duyarlı olan postpubertal dönemdeki erkekler için de epididimoorşit riski sebebiyle aşı önerilir Aşı ile elde edilen antikor düzeyleri, doğal infeksiyon sonrası gelişen antikorlardan daha düşük düzeydedir bununla birlikte en düşük 10 yıl süreyle koruyucu antikor titresinin devam ettiği belirtilmektedir
Tedavi
Kabakulağın tedavisi iyice semptomlara yöneliktir Ağrı Kesici ve antipretikler kullanılabilir Orşit gelişiminde de tedavi semptomatiktir Yatak istirahati, ağrı kesici, testisin elevasyonu önerilir Steroid ya da hormon preparatlarının uygulanmasının semptomların süresini kısalttığı veya sonra gelişebilecek atrofiyi engellediğine dair tatmin edici kanıt yoktur *
Faktör:
Kabakulak virusu Paramyxoviridae ailesinden zarflı bir RNA virusudur Zarfın yüzeyinde hemaglütinin, nöraminidaz ve füzyon aktivitesine sahip glikoprotein yapılar yer alır Kabakulak virusu +4?C'da günlerce, 65?C'da yıllardan beri canlılığını sürdürür
Kabakulak (Epidemik Parotit)
Doc Dr Fügen BOLCA
Epidemiyoloji
Kabakulak tüm dünyada görülebilen bir hastalıktır Hastalık yıl içerisinde Ocak ve Mayıs ayları aralarında en yüksek görülme hızına ulaşır Askeri kışlalar, okullar gibi kapalı topluluklarda epidemiler bildirilmiştir Kabakulak aşısının kullanımından önce vakaların %90'ı 14 yaşın altındaki çocuklardı Aşının yaygın kullanımına ast olarak hastalığın insidansında önemli azalma meydana gelmiştir 20 yaş ve üzerindeki erişkinlerin %8090'ı kabakulağa karşısında bağışıktır Hastalık aklıselim kişilere, tükrük sekresyonu ile doğrudan doğruya bağlantı veya damlacık çekirdekleri ile ağız ya da burun yolundan girer Parotit bulguları ortaya çıkmadan anında önce ve parotit döneminde hastalığın bulaşıcılığı maksimumdur Kızamık ve su çiçeği ile kıyaslandığında, kabakulağın bulaşması hasta birey ile daha yakın teması gerektirir
Patogenez
Virus duyarlı birey göre alındıktan daha sonra hastalığın inkübasyon süresinde solunum yolu mukoza hücrelerinde çoğalır Kabakulak virusu viremi ile glanduler dokulara ve nöral dokuya yayılır Virusun Stenon kanalından dosdoğru parotise ulaşması deneyde kullanılan olarak mümkündür Ama bu durumda inkübasyon süresi doğal infeksiyondakinden kısadır ve menenjit, orşit gelişimi gibi klinik tablolar bu patogenezle açıklanamamaktadır Virus ile infekte parotis bezinde diffüz interstisyel ödem ve mononükleer lökositlerden oluşan serofibrinöz eksuda meydana gelir
Klinik belirtiler
Kabakulağın inkübasyon süresi 24 haftadır (ortalama 1618 gün) Prodromal dönem belirtileri non spesifiktir Hafif alev, baş ağrısı, iştahsızlık, halsizlik görülebilir Biriki gün içerisinde parotis bezi lojuna uyan bölgede şişlik, ağrı, hassasiyet ortaya çıkar İlerleyen günler içerisinde şişkinlik belirginleşerek, kulak kepçesi yukarıdışa itilir, angulus mandibula silikleşir Bir tarafta parotit bulgularının ortaya çıkışından birkaç gün daha sonra çoğunlukla öteki taraf parotis bezi de hastalığa iştirak eder Vakaların takriben 14'inde rahatsızlık tek yanlı seyreder Kabakulak parotiti non süpüratif özelliktedir Kızarıklık, ısı artışı gibi inflamasyonun diğer kardinal belirtileri bulunmaz Hastalarda sızı sebebiyle çiğneme, konuşma güçlüğü olur Stenon kanalı ağzı eritemli ve ödemli görünümdedir Parotis bezi şişliğinin maksimuma ulaşması ile birlikte ateş kısa sürede düşer, hassasiyet azalır Yaklaşık bir hafta içerisinde parotis bezi şişliği de düzelir Kabakulağın seyri esnasında %6070 parotis bezi tutulumu olurken, değişen oranlarda diğer glandlar ve nöral yapılar da hastalığa katılabilir
Vakaların %10 kadarında parotis bezine ilaveten öteki tükrük bezlerinde de sialadenit gelişebilir Bu bezlerin kimsesiz tutulumu nadirdir Kabakulağın tükrük bezi dışındaki en kayda değer glanduler tutulumu, postpubertal dönemdeki erkeklerde epididimoorşit gelişimidir Epididimoorşit vakalarının 23'si parotitin görüldüğü ilk hafta, bir kısmı ise parotiti takip eden ikinci hafta içerisinde ortaya çıkar Orşit gelişimi nadiren kabakulağın tek belirtisi de olabilir Yüksek alev, tutulan taraf testiste şişkinlik ve hassasiyetin ortaya çıkması ile kendini emin eder Orşit tek yanlı geçirildiğinde sterilite riski yoktur Bilateral geçirildiğinde de sterilite gelişiminin nadir olduğu belirtilmiştir Yaklaşık 5 gün içerisinde ateşin düşmesi ile birlikte orşit bulguları geriler Ooforit, postpubertal dönemdeki bayanların %5 kadarında görülür Yüksek alev, pelvik sancı, bulantı, kusma gibi yakınmalara yol açar İleriki dönemde infertilite ya da erken menapoz görülmesi nadirdir Pankreatit gelişimi şiddetli epigastrik sancı, karında hassasiyet, yüksek ateş, bulantı, kusma ile kendini muhakkak eder
Kabakulağın en önemli ekstraglanduler tutulumunu santral asap sistemi tutulumu oluşturur Vakaların %110 kadarında menejit gelişir Menejit gelişimi paroaynı zamanlı olabileceği gibi, ardından da olabilir Kabakulak menenjiti diğer viral menenjitlere benzerlik gösterir Klinik olarak yüksek ateş, ense sertliği, bulantı, kusma vardır Lomber ponksiyonda; beyin omurilik sıvısı (BOS) berrak görünümde, renksizdir Hücresel sayısı genellikle 500mm3 'ün altındadır Etken olan hücre tipi lenfositlerdir Protein düzeyi hafif yüksek, glukoz düzeyi çoğunlukla düşüktür Öteki aseptik menenjitlerle kıyaslandığında, BOS glukoz düzeyinde azalmaya kabakulak menenjitinde daha sık rastlanır Menenjit bulgularının ortaya çıkışından sonraki 10 gün içerisinde ateşin düşmesiyle birlikte semptomlar geriler Kabakulak menenjiti iyi seyirlidir Sekel bırakmadan tam şifa ile iyileşir Kabakulak ensefaliti nadir görülmekle birlikte, nörolojik sekel bırakabilmesi veya fatal seyredebilmesi sebebiyle önemli bir tablodur Parobirlikte erken dönemde görülen ensefalit, virusun neden olduğu nöron harabiyetine bağlıdır Geç dönemde ortaya çıkan postinfeksiyöz ensefalitte ise konağın immun yanıtı sonucu büyüyen demiyelinizasyonun rolü üzerinde durulmaktadır Alev 4041?C gibi yüksek değerlere ulaşır Farklı Alanlara Yönlendirilmiş düzeylerde bilinç değişiklikleri, konvülsiyon, parezi, paralizi, afazi gibi belirtiler ensefaliti akla getirmelidir Psikomotor bozukluklar veya konvülsiyon sekel olarak kalabilir
Kabakulağa emrindeki miyokardit gelişimi son derece nadirdir Fakat %15 kadar vakada ST segmentinde bunalım, T dalgasında düzleşme, PR mesafesinde uzatma gibi ELEKTROKARDIYOGRAM bulguları saptanabilir
Gebelikte geçirilen kabakulak infeksiyonu fötus için bazı riskler taşımaktadır Anne gebeliğinin ilk trimestrinde kabakulak geçirdiğinde fötal vefat riski yüksektir İkinci ve üçüncü trimestrde bu tehlike azalmaktadır Kabakulak infeksiyonuna alt olabilecek dağıtılmış fötal malformasyonlar tanımlanmıştır Fakat major malformasyon sıklığının, kabakulak virusu ile infekte olmamış kontrol grubundaki gebelerde görülme riskinden bambaşka olmadığına dikkat çekilmiştir Bir diğer çalışmada intrauterin kabakulak infeksiyonu, endokardiyal fibroelastozis ile ilişkili bulunmuştur Kabakulak infeksiyonunun, juvenil Diabetes mellitus etiyolojisinde rolü olabileceği de tartışılmaktadır
Teşhis ve Ayırıcı teşhis
Kabakulak tanısı sık sık klinik olarak konulabilir Laboratuvarda hafif lökopeni ve rölatif lenfositoz görülebilir Menenjit, orşit, pankreatit gelişimi halinde genel olarak lökositoz ve sola kayma vardır Parotit bulgularının olduğu dönemde serum amilaz düzeyleri yüksektir ve yaklaşık 23 hafta süreyle yüksek kalır Kabakulağa yan pankreatitte de amilaz düzeyleri yükselir Ayırım için amilaz izoenzim tayini veya pankreatik lipaz tayini yapılabilir Tipik seyirli bir kabakulakta klinik veriler tanı için yeterlidir Ama parotit bulgusu olmayan veya parotis bezi dışıdaki tükrük bezi tutulumunun olduğu vakalarda viral etiyolojiyi saptamak için farklı alanlara yönlendirilmiş laboratuvar tetkiklerine başvurulabilir Bu amaçla en çok kullanılan serolojik testlerdir Kompleman fiksasyon, hemaglütinasyon inhibisyon, ELISA gibi testlerle akut ve konvelasan dönem serumları aralarında 4 kat artış olması tanıyı doğrular
Ayırıcı tanıda, benzer klinik tabloya yol açabilecek durumlar da gözden geçirilmelidir Parainfluenza müşteri 3, coxsackie virus ve influenza A virus, ara sıra akut parotite neden olabilir Epidemik parokarışabilecek diğer bir klinik tablo süpüratif parotitlerdir Etmen çoğunlukla Staphylococcus aureus'tur Ağrı, şişkinlik, kızarıklık, ısı artışı gibi inflamasyonun tüm kardinal bulguları vardır Parotis bezi üstüne elle masaj yapıldığında, Stenon kanalı ağzından pürülan akıntının geldiği dikkati çeker Fenilbutazon, tiourasil, fenotiyazin gibi bir takım ilaçlara bağlı olarak bilateral parotis bezi büyümesi görülebilir Parotis bezi kanalının taş, ot gibi yaşama, kist nedeniyle tıkanması tek yanlı parotite neden olabilir Mikulicz sendromu, Sjögren sendromu gibi nadir durumlarda da parotite rastlanabilir
Korunma
Hastalığın duyarlı kişilere bulaşını engellemek için, parotis bezi şişliği düzelene dek (takriben 10 gün), hasta şahısların sağduyu kişilerle teması kesilmelidir Etkin immunizasyon için Jeryl Lynn suşundan hazırlanan canlı attenue kabakulak aşısı kullanılmaktadır 15 ayda KKK (kızamık, kızamıkçık, kabakulak) üçlü aşısının bir komponenti olarak uygulanır Kabakulağa duyarlı olan postpubertal dönemdeki erkekler için de epididimoorşit riski sebebiyle aşı önerilir Aşı ile elde edilen antikor düzeyleri, doğal infeksiyon sonrası gelişen antikorlardan daha düşük düzeydedir bununla birlikte en düşük 10 yıl süreyle koruyucu antikor titresinin devam ettiği belirtilmektedir
Tedavi
Kabakulağın tedavisi iyice semptomlara yöneliktir Ağrı Kesici ve antipretikler kullanılabilir Orşit gelişiminde de tedavi semptomatiktir Yatak istirahati, ağrı kesici, testisin elevasyonu önerilir Steroid ya da hormon preparatlarının uygulanmasının semptomların süresini kısalttığı veya sonra gelişebilecek atrofiyi engellediğine dair tatmin edici kanıt yoktur *
