Örnek başarı hikayesi: 5 TL yevmiye ile çalışıyordu, şimdi bin kişi çalıştırıyor

İdriz Çokal'ın röportajı

Canovate Şirketler Kümesi 1000 kişiyi istihdam ederken 1 milyar TL ciroya sahip. Ankara ve İstanbul’da yüksek teknolojili fabrikaları bulunuyor. En son İngiliz bir zırhlı yelek üreticisi şirketi satın alarak üretimini İstanbul’a taşıdı. Data depolama merkezleri, çelik yelekler, bir kullanımlık kamikaze drone’lar, fiber optik sistemler, termal kameralar, MOBESE kent izleme sistemleri, ısı pompaları, perakende, besin, sinema ve turizm alanlarında faaliyet gösteren şirketleri bünyesinde barındırıyor.

Bilgi merkezi (datacenter) ve fiber optik sistem teknolojilerinde uçtan uca eser portföyü ile dünyanın birinci 10 küresel şirketinden biri pozisyonunda. Türkiye’nin fiber optik altyapısının neredeyse tamamını üretmekte. Şirketin ismi inovasyondan geliyor.



İdare Heyeti Lideri Can Gür, şirketin ismini kendi ismi Can ile inovasyon sözünden üretmiş. Gür sıfırdan tepeye çıkmış bir isim. Kastamonu’nun bir dağ köyünde başlayan ve herkesin örnek alması gerektiği bir kıssaya sahip. Gür ile İstanbul Çekmeköy’deki fabrikasında bir ortaya geldik. Hem kıssasını dinledik hem de gelecek maksatlarını konuştuk

Bugünlere nasıl geldiniz?

1952 Kastamonu doğumluyum. Öğretmen çocuğuyum. Babam birinci tayin olduğunda altı yaşındaydım. Kastamonu’nun bir köyüne geldik. Tek dermanınız okumak ya da büyükşehre göç etmek. Babam köyün tek öğretmeni. Jandarma zoruyla okuyacak çocuk toplardı. 20 yaşında sınıf arkadaşım vardı. Okula göndermemişler o yaşa kadar. İki çocuk sahibiydi. Yan yana oturduk. 11 yaşında elektriği gördüm. Düzgün okumam gerektiğini algıladım. Hayatı öğrenelim diye babam bizi ormanda çalıştırırdı. 1800 rakımdayız. Yalnızca patates, yaban kirazı, çavdar olur, öteki da bir şey yetişmezdi. Günde 5 TL yevmiye alırdık. Kesim yapılan ağaçların çaplarını, uzunlukların ölçüp üzerine yazardık. 5 TL’ye neler yapılabileceğini gördük. Hayata sıkı sarıldık.

Lise ve üniversite eğitimini nerede tamamladınız?

Karabük Demirçelik Lisesi, oradan da Ortadoğu Teknik Üniversitesi’ne (ODTÜ) gittim. Atom mühendisi olmak istedim. 1974’te Fizik Bölümü’nü bitirdim. 1975’de fark derslerini vererek elektronik mühendisliğini de bitirdim. Akabinde İngiltere’ye, Wales-Cardiff Üniversitesi’nde elektronik mühendisliği alanında mastır yaptım. Yüksek lisans tezimdeki uzmanlık alanlarıma dayalı olarak yaklaşık 40 yıldır yaptığımız Ar-Ge çalışmaları sonucu patentlerine sahip olduğumuz eserlerin üretimlerini yapıp bunların yüzde 80’ini Avrupa ülkelerine ihraç ediyoruz.

O yıllarda yurt dışında eğitim yapan ODTÜ mezunları eğitimini tamamlar tamamlamaz askerlik misyonu için acil çağrılır, erteleme yapılmazdı. ABD’nin Türkiye’ye ambargo uyguladığı yıllardı. Gölcük Donanma Komutanlığı’nın buyruğuna verildim. Gölcük Tersanesi Araştırma Başmühendisliği’nde askerlik hizmetimi Ar-Ge mühendisi olarak yaptım ve burada radar, sonar, atış denetim sistemlerinin elektronik kartlarının tekrar yapılmasını sağlayan takımın içinde yer aldım. Gölcük tersanesinde 60 gemi var, 58’i çalışmıyordu. Tersane kumandanı tümamiral başımızda dururdu biz gemilerin radarlarını, sonarlarını tamir ederdik. Terhis vaktimiz geldi. Kumandanımız bize dört yıl subay olarak devam edin teklifinde bulundu. Özel kesimde çalışmak istediğimi belirttim, yurtdışına çıkacağım dedim. Kumandanım yedek subayken yaptığımız işleri özel olarak yapmayı teklif etti. Beş kuruş sermayemiz yokken tersane kumandanı bize iş verdi. Evvel bozuk radarları tamir ederek işe adım attık, sonra Kadıköy Hasanpaşa’da atölyemizde imalat yapmaya başladık. Bu ortada dünyada birinci defa reaktif güç oranını ölçen “Dijital Cos Fi Metre”yi geliştirdik. Bu eseri Siemens başta olmak üzere Türkiye ve dünyaya satmaya başladık. Akabinde elektronik ve telekom kısmında yabancı firma distribütörlüklerini öteki bir iş kolu olarak yürütmeye başladık.



Birinci şirketinizi ne vakit kurdunuz?

Birinci şirketimizi 1979’da kardeşim Özcan Gür ile birlikte kurduk. O da elektronik mühendisiydi ve İngiltere’de birlikte mastır yaptık. 1996’a kadar hem imalat yaptık hem de yurtdışı şirketlerin temsilciliklerini yürüttük. 1996’da dönüm noktalarından birini yaşadık. 1994’de çoğunluk payı Fransızlara satılan Teletaş’ı satın almamız için teklif geldi. PTT (Türk Telekom) Teletaş’ı yerli üretim için zorlamış, onlar ise Teletaş’ı aldıktan sonra üretimi kapatıp eserlerini Fransa’dan ithal etmek istemiş. PTT yerli üretim kaidesi getirince bir arayışa girmişler. Bizi buldular. Vestel, STFA ve Eka Holding, Teletaş için teklif verdiler. Üretim altyapımız nedeniyle bizi tercih ettiler. Bizim için fabrika binası değil içindeki teknoloji ve üretim değerliydi. Teletaş devlette iken 2 bin Ar-Ge mühendisi vardı.1994’te çoğunluk payını alan Alcatel’in birinci işi bu Ar-Ge ünitesini kapatmak ve tüm Ar-Ge mühendislerini işten çıkarmak oldu. Bu olay, teknoloji ve üretime gereken kıymeti vermeyen ülkemiz için çarpıcı bir örnektir. Fabrika, bugünkü Canpark AVM ve Ümraniye Hilton’un inşa edildiği pozisyondaydı. Kısa bir mühlet sonra fabrikayı büyüterek, yüksek teknolojilerle donattık. Akabinde Çekmeköy’de yeni ve çağdaş 30 bin metrekare kapalı alanlı olarak inşa ettiğimiz yeni fabrika binamıza taşındık.

Teletaş’ı devraldıktan sonra neler yaptınız?

1996’da kapatılan Alcatel Teletaş’ın Ümraniye tesislerini çalışanlarıyla bir arada periyot aldık, gayemiz yerli endüstrinin üretimine devam etmesiydi. Türk Telekom’a 4.5 milyon abone kapasitesinde dijital santraller, radyo-linkler ve ankesörlü telefonlar ürettik. Fakat 2001 krizinde, Türk Telekom’un sabit sınırlı telefon santrallerinin alımını durdurması, pazarımızın büyük kısmını kaybetmemize neden oldu. O tarihte, kendi özgün eserlerimizi geliştirme ve üretme kararı aldık. Firmamızın geleceğini teşkil edecek iki ana teknoloji konusunu seçtik. Bunlardan bir tanesi data merkezleri, oburu fiber optik altyapı sistemleriydi. Bunların gelecek 25 yıla hakim teknolojiler olacağını öngörerek, bu alanda kendi özgün eserlerimizin dizayn, tasarım, geliştirme ve üretimine karar verdik. 2001’den günümüze Ar-Ge’ye 150 milyon TL’nin üzerinde yatırım yaptık. Şirketimiz bugün teknoloji ve portföy olarak bilgi merkezinde dünyadaki altı, fiber optikte sekiz küresel firmadan bir adedidir. Dünyanın birinci 10 küresel markası ortasında yer almayı başardık.

Hangi ülkelere ihracat yapıyorsunuz?



Ciromuzun yüzde 75’i ihracattan geliyor. ABD, Almanya başta olmak üzere sekiz ülkede ofisimiz ve temsilciliklerimiz var. Dört kıtada 72 ülkeye ihracat yapıyoruz. Bilgi merkezlerimizi Almanya, İspanya, Danimarka, Suudi Arabistan, Umman, Filipinler, Nijerya, Etiyopya, Endonezya üzere gibi birçok ülkeye ihraç ediyoruz. Uçtan uça fiber optik eserlerimizi, Almanya, Fransa, Hollanda, Amerika, Şili, Suudi Arabistan, Etiyopya, Endonezya, Fas, Cezayir üzere ülkelere ihraç ediyoruz. Küresel pazarlarda elde ettiğimiz başarıda, İdare Heyeti Lider Yardımcımız oğlum Cem Gür’ün katkısı büyük. Avrupa patent mahkemelerinde rakip marka tarafından büsbütün haksız olarak açılmış olan patent davasıyla, Cem Bey’in haklılığımızı ispat ve büyük devlerin inhisarını kırma manasında bir buçuk yıl süren türel uğraşı sonucu,  milyonlarca dolarlık patent davasını kazandık.

Canovate Group’un kaç şirketi ve çalışanı var, cirosu nedir?

Kümemiz bünyesinde 10 şirketimiz var. Bugün itibariyle 1 milyar TL ciroya ve 1000 çalışana sahibiz. Firmalarımızın ileri gelenleri sırasıyla teknoloji ve savunma sanayi alanında Canovate Elektronik A.Ş., Canovate Balistik Sistemler A.Ş., Canovate İleri Teknoloji A.Ş., CanAero A.Ş., Canovate Güç Sistemleri A.Ş., Canesis Sistem Entegrasyon A.Ş., inşaat, süratli tüketim ve besin alanında Canpark AVM, CanPark Sinema, CanPark Besin ve Hilton Canpark Ümraniye olarak faaliyet gösteriyoruz.

Hala hangi projeleri yürütüyorsunuz?



Objelerin interneti (IoT) eser ailesi kapsamında iki yıldır yürüttüğümüz Ar-Ge çalışmalarımız sonucunda, IP-PDU (akıllı prizler, internetten yönetilebilen priz grupları) eser ailesini geliştirdik. Yeniden birebir kümede internet bazlı ortam izleme aygıtları, IT sistem odaları ve mikro bilgi merkezi kabinlerinde kullanılan Internet tabanlı (IP) modüler yangın söndürme aygıtları, IP tabanlı elektronik kilitler ve bilgi merkezi idare yazılımlarını geliştirdik. Özetle, objelerin interneti, Sanayi 4.0, çelik yelekler, drone’lar, elektro optik radarlar, terahertz yolcu görüntüleme sistemleri, kent güvenlik ve idare sistemleri, e-tarım uygulamaları dahil birçok alanda çalışmalarımızı sürdürüyoruz.

Aselsan ve Havelsan’ın proje ortağı olarak “Kent Güvenlik ve İdare Sistemi” projesinde yer alıyoruz. Bu sistem, tüm ülke çapında yaklaşık 70 bin kamera ile sofistike bir proje. Kamera sistemleri gerek trafik, gerekse asayişin nizamı konusunda tesiri yüksek olan bir uygulama. Caydırıcı olduğu kadar, olayların aydınlatılması bakımından güvenlik kuvvetlerimize ve isimli süreçlere katkısı büyük. Sistem 7-24-365 gün temeline nazaran çalışacak formda dizayn edildi. Kameraların üzerine monte edildiği “KGYS Kutusu” ya da “Saha Dolabı” ismi verilen sistemleri ürettik. Sistem, elektrik kesintileri de dikkate alınarak gerekli güç donanımı, elde edilen manzaraların kesintisiz ve süratli olarak iletilmesi için anahtarlar, öteki müdafaa devreleri ve etkin soğutma ünitelerinden oluşuyor. Bu proje, dünyadaki en geniş ve büyük mobese uygulaması. 23 vilayette sistemlerin saha montajları büyük ölçüde tamamladık. Projenin benzerini Ortadoğu ülkelerinde yapmaya başladık.

“Fabrikayı İngiltere’den Türkiye’ye taşıdık”



İngiltere Manchester’daki Armourshield, Amerikan ve İngiliz ordularına 42 yıldır çelik yelek sağlayan bir fabrikaydı. Fabrikayı know-how ve ekipmanları ile satın aldık. Üretim bandını Çekmeköy’deki fabrikamıza kurduk. Yurtdışı ve içi gerekli sertifikaları aldık. Yatırımlarımız devam ediyor. Çelik yelek üretiyoruz. Soft balistik olarak bilinen esnek kumaşlardan değişik kombinezonlarda üretim yapıyoruz. Güç yutma bedeli artırılmış ve maliyeti yüzde 50 düşüren Ar-Ge çalışmalarımız devam ediyor. Alüminyum oksit, silisyum karbür ve bor karbür kullanılarak üretilen sert balistik esirgeyici plakalar da üretiyoruz. Tek seferde açılabilen “Quick Release” düzenekli yelek ve bilhassa deniz operasyonları dikkate alınarak “Yüzebilen Yelek” sistemleri niş eserlerimiz ortasında. Balistik konusunda, üretimini yaptığımız konteyner datacenter’ların zırhlı imalatını da yapıyoruz. Ayrıyeten, araç zırhlama ve zırhlı kabinet üretimi de potansiyel işler olarak gündemimizde. Çelik yelekleri hem Türk polisine hem askerine vereceğiz. Ayrıyeten Avrupa’ya da ihracatımız olacak. Son olarakda soğuk yelek/elbiseler geliştirmeye başladık. Bu eser ekstrem sıcak (yangın) yahut soğuk ortamlarda beden ısısını koruma eden özel kimyasallarla geliştiriliyor.

“Isı pompaları ile 8 milyar dolar cepte kalır”

Isı pompaları, doğalgaz bağımlılığından kurtulmak ve cari açığın azaltılması için en verimli ve tesirli, alternatif ısıtma ve soğutma teknolojisidir. Yenilenebilir güç kaynağı olan toprak, su yahut havadaki mevcut ısıyı kıymetlendirerek çalışan ısı pompaları, standart iklimlendirme aygıtlarından çok daha verimli bir formda ısıtma-soğutma ve sıcak su muhtaçlığını karşılıyor. Türkiye’nin birinci ve tek yerli üretimi olan Canovate Isı Pompaları, 10 yıllık bir Ar-Ge çalışmasının sonucunda geliştirildi. Bugün yüzde 75’e varan yerlilik oranıyla üretiliyor. Otellerde yüzde 70’e, konutlarda yüzde 40-60’e, fabrikalarda yüzde 60-70’e kadar güç tasarrufu sağlıyor. Şayet bugün, ülkemizdeki konutların yarısında ısı pompası kullanılmış olsaydı, daha az doğalgaz ithal ederek, yılda 6-8 milyar dolar ortasında güç tasarrufu sağlayabilirdik. Türkiye’de ısı pompası üreten tek üreticiyiz ve bir taraftan da kamu ve özel bölümü bilinçlendirme çalışmalarını yürütüyoruz. Havayı nemlendirerek soğutma manasına gelen Adiabatic sistemlerin üretiminde de dünyada sayılı firmalar ortasındayız. Turkcell’in Türkiye’nin en büyük data merkezi olan Ankara Gölbaşı’ndaki merkezini 28 adet adiyabatik sistemi ile donattık.

“Veri merkezleri yerli olmalı”



Bugün hem ferdî hem kurumsal hem devlet hem de ferdî datalar elekronik ortamlarda saklanıyor. Bilgiler stratejik kıymete sahip. Ulusal bilgilerimizin yüzde 90’dan fazlası yurtdışında saklanmakta. Halbuki bu bilgilerin saklanmasında yerlilik kıymetli. Bilgi merkezini oluşturan temel yapılar; bilgisayar ve data sürece sistemleri, ağ sistemleri, soğutma ve güç sistemleri ve fizikî denetim ve müdafaa sistemleridir. Ülkemizde bilgi merkezlerini oluşturan bu sistemlerin birçok yabancı kaynaklardan tedarik edilmekte ve işçi yetersizliği üzere nedenlerden ötürü, genelde yabancıların denetimlerinde bakım ve yönetimleri yapılmakta. Bu durum bir zafiyet oluşturabilir ve risk meydana getirebilir. Bilhassa devletin stratejik kurumları, stratejik şirketler bu mevzuda yerli firmalarla çalışmalı. Devletin bu bahiste hali net. Cumhurbaşkanlığı bu hususta Bilgi ve Bağlantı Güvenliği Genelgesi yayınladı. Maalesef Cumhurbaşkanımızın yerlilik vurgusu bürokrasi tarafında karşılık bulmakta zahmet çekmekte. Almanya’nın en büyük data merkezlerinden birini kurduk. Türkiye’nin en büyük data merkezlerinden birini Turkcell için kuruyoruz. Lakin yerlilik konusunda istenilen noktadan uzaktayız.

Para Mecmuası