Safran Bİtkisi

Safran Bİtkisi iran safran safran bitkisi nasıl yetiştirilir iran safranı safranı fiyatı çiçeğinin özellikleri Biyoloji Saffron crocus morfolojisi 1548823657 1548823657 safranbitkisi5c512c7020a0esafranbitkisi5c512c7020a0e http:uploadwikimediaorgwikipediacommonsthumbcccKoeh194200pxKoeh194 → Yokuş (Stigma) (pistil’in, çiçeğin dişi organının ucu) → Stamen (çiçeğin erkek organları) → Corolla ( Taç yaprakların oluşturduğu helezoni) → Soğan (üreme organı) Kültür bitkisi olan safran C sativus, sonbaharda çiçek açan ve doğal yaşamda kendi başına bulunmayan çok takvim bir bitkidir Sonbaharda çiçek açan Doğu Akdeniz’in Crocus cartwrightianustriploid mutantıdır 8C cartwrightianus çok eskiden düşünüldüğü gibi Orta Asya’da değil Girit’te ortaya çıkmıştır 6 Safran bitkisinin ortaya çıkışı ise C cartwrightianus yetiştiricilerinin daha uzun tepeciklere sahip ot gibi yaşama üretebilmek için yaptıkları aşırı suni seleksiyonun sonucudur Kısır olmaları sebebiyle safran bitkisinin mor çiçekleri üretken tohum üretemez ve çiçeğin üremesi insana yan kalır Toprak altında kalan ve üreme organı görevini yapan soğanlar toprak kazılarak çıkarılmalı, bölünerek ayrılmalı ve her tarafta dikilmelidir Bir soğan sadece bir mevsim yaşar, bölünerek takriben on tane soğancık üretir ve bu soğancıklardan yeni ot gibi yaşama ürer 8 bitkisinin kısır bir Bitkibilimsel araştırmalarına göre Soğanlar yaklaşık 4,5 cm çapında minik kahverengi yuvarlardır ve sık bir hasır biçiminde paralel lifçiklerden oluşmuştur Bir yaz uykusu geçirdikten sonradan topraktan, 40 cm’ye dek gelişen, beş ila onbir adet sıcacık ve tepede olan yeşil yaprak çıkar Sonbaharda mor tomurcuklar kendini gösterir Ekim ayında, öteki bütün çiçekli bitki örtüsü tohumlarını bıraktıktan daha sonra açık pastel leylakmor renkte parlak renkli çiçekleri açar 9 Çiçek verdiği sırada bitki 30 cm’den daha yüksek değildir 10 Her çiçeğin ucunda üçlü bir erkeklik organı bulunur ve bunların ucunda 25 – 30 mm’lik koyu kırmızı tepecikler yer alır 8 renginden daha koyu bir Yetiştiricilik 1548823657 1548823657 safranbitkisi5c512c72ac781safranbitkisi5c512c72ac781 http:uploadwikimediaorgwikipediacommonsthumb55cCrocussativus2200pxCrocussativus2 http:trwikipediaorgskins15commonimagesmagnifyclippng Japonya’nın Osaka ilinde iki safran bitkisi çiçeği Safran bitkisi, Akdeniz maki ve Kuzey Amerika chaparral bitki örtüsünün yaşadığına benzer, sıcak ve kuru yaz rüzgârlarının estiği sanki kurak iklimlerde büyür Bitki, soğuk kışları da atlatabilir ve kısa süre kar aşağı kalabildiği gibi −10°C’lik donlara da karşı koyabilir 118 Oysa Keşmir gibi yıllık 1000–1500 mm yağış bölge ıslak iklimlerde yetiştirilmediği takdirde sulama gerektirir Takvim 500 mm yağış bölge Yunanistan’da ve yıllık 400 mm yağış alan İspanya’da sulandırma olmadan yetiştirilemez Yağmurların zamanlaması da önemlidir Eli Açık bahar yağmurlarının ardındaki gelen kuru yazlar optimal koşullardır Buna ek olarak çiçek açmasından derhal önce yağan yağmurlar safran mahsulünü artırır Ama tam çiçek açarken soğuk ve yağmurlu hava ile karşılaşınca hastalığın artması nedeniyle imal miktarı düşer Sürekli nem ve sıcak hava ile 12 tavşan, sıçan ve kuşların toprağı kazmaları da üretimi fena yönde etkiler İplikkurdu ve yaprak mantarı gibi parazitlerle soğan çürümesi de kayda değer tehditlerdir 13 Safran bitkisi çiçek mahsulü * Ülke Ürün (kgha) İspanya 6–29 İtalya 10–16 Yunanistan 4–7 Hindistan 2–7 Fas 20–25 Kaynak: Deo 2003, sayfa 3 *—Mahsuller son ürün olan safran miktarını değil çiçek ağırlığını gösterir Safran bitkisi zinde ve doğrudan güneş ışığını ne dek severse, gölgede kalmaktan da o kadar hoşlanmaz Dolayısıyla günışığı bölge yamaçlar (Kuzey Yarımküre’de güneye doğru) safran bitkisi dikimi için en kullanışlı yerlerdir ve buralarda çiçek en yüksek oranda güneş ışığı alır Kuzey Yarımküre’de soğan dikimi 7–15 cm derinlikte elde etmek üzere Haziran12 ayında yapılır Soğanların dikildiği derinlik, aralık ve iklim, ürün miktarını etkileyen kritik faktörlerdir Daha derine dikilen başlıca soğanlar daha yüksek nitelikli safran üretir ama daha eksik çiçek tomurcuğuna ve yavru soğancığa sahip olurlar Bu bilgilerin ışığı aşağıda İtalyan yetiştiriciler soğanları 2–3 cm aralıklarla 15 cm derinliğe diktiklerinde mahsül kalitesini artırırlar 8–10 cm derinliğe diktiklerinde ise hem çiçek keza de soğancık üretimini optimize ederler Yunan, Faslı ve İspanyol yetiştiriciler ise kendi iklim koşullarına yerinde olan farklı derinlik ve aralıklarda dikim yapmaktadır Safran bitkisinin en severek yetiştiği toprak gevrek, gevşek, düşük yoğunluklu, iyi sulanmış ve iyi akaçlanmış, yüksek organik içerikli killi ve kireç taşı topraktır Kabartılmış dikim yatakları iyi akaçlamayı temin etmek için kullanılan geleneksel bir yöntemdir Toprağın organik içeriğini sağlamak için tarihsel olarak hektar başına 20–30 ton gübre kullanılır Lakin daha sonraları, daha fazla gübre kullanmadan soğanlar dikilmiştir 13 Yaz mevsimini uyuyarak geçiren soğan, sonbaharın başında bakımlı yapraklarını yukarı gönderir ve tomurcuklanmaya başlar Bitki ama sonbahar ortasında çiçeklenmeye başlar Çiçeklerin hasatı çok çabuk yapılmak durumundadır çünkü gün ağarırken açan çiçekler gün ilerledikçe solmaya başlar 14 Bir De safran bitkisi bir ilâ iki haftalık fazla kısa bir dönem içinde çiçeklenir 15 neredeyse 150 çiçek 1 g kuru safran lifi verir 12 g kuru safran veya 72 g taze yığılmış safran edinmek için 1 kg çiçek gerekir Sıradan olarak taze toplanmış bir çiçek 0,03 g taze safran ya da 0,007 g kuru safran verir 13 Kimya id Krosin oluşumu 1548823657 1548823657 safranbitkisi5c512c748142dsafranbitkisi5c512c748142d http:uploadwikimediaorgwikipediacommonsthumb99dCrocetinsafranalesterificationpng225pxCrocetinsafranalesterificationpng Krosetin ve gentiobiyoz arasındaki esterleşme tepkimesi — βDgentiyobiyoz — Krosetin Pikrokrosin ve safranal 1548823657 1548823657 safranbitkisi5c512c7606d33safranbitkisi5c512c7606d33 http:uploadwikimediaorgwikipediacommonsthumbaacPicrocrocinsafranalhighlightedpng200pxPicrocrocinsafranalhighlightedpng Pikrokrosin’in kimyasal yapısı16 — Safranal kısmı — βDglükopiranoz türevi Safran 150’den fazla buharlaşan ve güzel koku içeren alaşım içerir17 Bunların birçok arasında zeaksantin, likopen, ve öbür α ve βkaroten de bulunan karotenoidlerdir Fakat safran altın sarısı – turuncu rengini αkrosine borçludur Bu krosin transkrosetin di(βDgentiyobiyosil) ester dir (sistemli (IUPAC) adı: 8,8diapo8,8karotenoik asit) Yani safranın aromasının aşağı yatan karotenoit krosetinin digentiobioz esteridir 17 Krosinler, krosetin esterlerin monoglikosil veya diglikosil olmayan hidrofilik bir grup karotenoiddir 17dikarboksilik asittir, ayrıca hidrofobiktir ve dolayısıyla da yağda çözünür Krosetin iki suda çözünen gentiobioz ile (yani şekerlerle) birleşince ortaya meydana çıkan mahsul de suda çözünür Ortaya meydana çıkan αkrosin kuru safranın kütlesinin %10’undan fazlasını yaratıcı bir karotenoit pigmentidir Bu iki esterleşmiş gentiobioz, suda çözünür hâle gelmiş olan αkrosini, pirinç pilavı gibi su bazlı yemekleri renklendirmek için ideal bir mahsul yapar 4 aynı zamanda krosetin bir konjüge polien Safran’ın kimyasal bileşimi İçerik % kütle karbonhidratlar 12,0–15,0 su 9,0–14,0 polipeptidler 11,0–13,0 selüloz 4,0–7,0 lipidler 3,0–8,0 mineraller 1,0–1,5 farklı alanlara yönlendirilmiş nitrojen içermeyen maddeler 40,0 Kaynak: Dharmananda 2005 Safranın proksimat analizi İçerik % kütle Suda çözünen bileşikler 53,0 → Zamklar 10,0 → Pentozanlar 8,0 → Pektinler 6,0 → Nişasta 6,0 → α–Krosin 2,0 → Diğer karotenoitler 1,0 Lipidler 12,0 → Buharlaşan olmayan yağlar 6,0 → Buharlaşan yağlar 1,0 Protein 12,0 İnorganik madde (kül) 6,0 → Hidroklorik asitte çözünen kül 0,5 Su 10,0 Perhiz lifi 5,0 Kaynak: Goyns 1999, sayfa 46 Safranın tadı keskin glükozit pikrokrosinden gelir Pikrokrosin (Kimyasal formülü: C16H26O7; sistemli adı: 4(βDglükopiranosiloksi)2,6,6 trimetilsikloheks1en1karboksaldehit) safranal (sistemli adı: 2,6,6trimetilsikloheksa1,3dien1 karboksaldehit) diye aşina bir aldehit daha aşağı elemanı ile bir karbonhidratın bileşiminden oluşur Böcek öldürücü özellikleri olan pikrokrosin kuru safranın %4’ü kadarını oluşturur Bilhassa pikrokrosin, zeaksantinterpen aldehit olan safranalın bir glükozit türevidir Kızıl renkli18 zeaksantin insan gözünde retinada doğal olarak bulunan bir kaç karotenoitten birisidir karotenoit (oksidatif dağılma ile) kısalmış bir seklidir ve Safran hasattan daha sonra kurutulduğunda sıcaklıkla birleşen enzim etkisi sonucunda pikrokrosin Dglükoz ve özgürlük bir safranal molekülüne ayrışır 16 Buharlaşan bir yağ olan safranal, safranın ayırtedici aromasının kayda değer bileşenlerinden biridir 519 Safranal pikrokrosinden daha eksik keskindir ve bir takım örneklemelerde kuru safranın uçucu bölümünün %70’ini oluşturur 1820 Safranaldan daha az bir oranda bulunmasına rağmen bu bileşen kimyacılar tarafından safranın kokusuna en manâlı katkıyı sağlayan bileşen olarak tanımlanmıştır 20 Kuru safran pHışık ile oksitlendirici etmenlerin etkisiyle kimyasal olarak derhal parçalanır Atmosferdeki oksijen ile temasını minimize etmek için hava geçirmez kaplarda saklanmalıdır Safran ısıya karşısında azıcık daha dayanıklıdır Safran’ın aromasının altında yatan ikinci bir bileşen, kokusu safran, ya da kurumuş saman gibitarif edilmiş olan, 2hidroksi4,4,6trimetil2,5sikloheksadien1on’dur değişmelerine karşısında fazla hassastır ve Tarihçe 1548823657 1548823657 safranbitkisi5c512c77bfsafranbitkisi5c512c77bf http:uploadwikimediaorgwikipediacommonsthumb662SaffrongatherersdetailTheraSantorinigif200pxSaffrongatherersdetailTheraSantorinigif http:trwikipediaorgskins15commonimagesmagnifyclippng Xeste 3binasındaki freskten Safran Toplayıcılarıdetayı Bu fresk Santorini adasında eski bir Minos yerleşimi olan Akrotiri’de bulunan safran ile ilgili çoğu freskten birisidir Safran yetiştiriciliğinin tarihi 3000 sene öncesine dek uzanır 8 Kültür bitkisi olan safranın doğada bulunan öncülü Crocus cartwrightianustur İnsan yetiştiriciler, aşırı uzun tepeciğe sahip olan örnekleri seçerek yetiştirdi Bunun sonucunda C cartwrightianusun kısır bir mutant formu olarak C sativus Bronz Çağı’nda Girit’te ortaya çıktı 21 Uzmanlara kadar safrandan bahseden ilk doküman MÖ 7 yüzyıldan kalma Asurlular döneminde Asurbanipal kadar toplatılan bir botanik kaynakçasıdır Bundan sonradan 4000 yıl her tarafında safranın 90 değin hastalığın tedavisinde kullanıldığına dair dokümantasyon ortaya çıkarılmıştır 22 O tarihlerden beri AkdenizAvrasya’nın öteki bölgeleriyle Kuzey Afrika ve Kuzey Amerika’ya kadar yayılmıştır Son yıllarda safran üreticiliği Okyanusya kıtasına da uzanmıştır bölgesinde hem baharat hem de hap olarak kullanılan safran ağır ağır Akdeniz Minos uygarlığı zamanında MÖ 1500–1600 yılları arasında safranın tedavi amaçlı hap olarak kullanıldığını gösteren saray freskleri bulunmuştur 2322Kilikya’ya yapılan deniz yolculuklarından bahsedilir Maceraperestlerin oraya dünyanın en değerli safranı olduğuna inandıkları safranı bulgu ümidiyle gittiği aktarılır 11 Başka bir efsanede Crocus ve Smilax’tan bahseder Büyülenen Crocus birincil safran bitkisine dönüşür 24 Antik Akdeniz ulusları; Mısırlı parfümcüler, Gazalı doktorlar, Rodoslu kasabalılar,25 ve Yunan hetaerae adı bahşedilen saray kadınları parfümlerde, merhemlerde 26 potpurilerde, maskaralarda, kutsal sunaklarda, ve tıbbi tedavilerde safran kullanmıştır26 Sonraları Yunan efsanelerinde 1548823657 1548823657 safranbitkisi5c512c79b57b1safranbitkisi5c512c79b57b1 http:uploadwikimediaorgwikipediacommonsthumbdd3MangatheringsaffronKnossosCretecrocussativusfresco200pxMangatheringsaffronKnossosCretecrocussativusfresco http:trwikipediaorgskins15commonimagesmagnifyclippng Girit Knossos kentindeki bu antik freskte safran bitkisinin çiçeğini toplayan bir adam (eğilmiş mavi renkli figür) betimleme edilmiştir Helenistik Mısır döneminin sonlarında Kleopatra'nın, sevişmelerinin daha zevkli geçmesi için banyosunda safran kullandığı bilinir27 Mısırlı sağlıkçılar her türlü gastroentestinal çare için safranı kullanırdı 28 Sidon ve Tyre29Endülüslüler’e veya 14 yüzyılda Avignon papalığına bağlar 30 gibi şehirlerde de safran dokumaların boyanmasında kullanılmıştır Romalılar safranı öyle fazla seviyordu fakat Romalılar güney Galya kolonilerinde yanlarında getirdikleri safranı Roma yıkılıncaya kadar oldukça yaygın bir biçimde yetiştirmişlerdir Bambaşka teoriler safranın Fransa’ya baştan dönmesini 8 yüzyılda Asya xfUid71548823657 xfUid71548823657 safranbitkisi5c512c7b804e1safranbitkisi5c512c7b804e1 http:uploadwikimediaorgwikipediacommonsthumb007Gomateswara200pxGomateswara http:trwikipediaorgskins15commonimagesmagnifyclippng Jaini tanrısı BhagavanGomateshwara Bahubali’nin 17,8 m’lik monolit heykeli Hindistan’da Shravanabelagola’da 978–993 yıllarında oyulmuştur Her on iki yılda bir Mahamastakabhisheka festivalinin bir parçası olarak binlerce inanan göre safranla yağlanır Irak’ta 50000 takvim tarihöncesi hayvan tasvirlerinde safranbazlı pigmentlere rastlanmıştır 2431 Sonraları Sümerler doğada büyüyen safranı tedavi ve sihirli iksir gerçekleştirmek için kullandı 32 Safran, MÖ 2 binyılda Minos saray kültüründen fazla daha önce bir ticaret malı olarak kullanılıyordu YahudiSüleyman’ın Şarkısı’nda da safrandan saygıyla sözedilir 33 Antik Persler MÖ 10 yüzyılda Derbena, İsfahan, ve Horasan şehirlerinde Fars safranı (Crocus sativus 'Hausknechtii') yetiştirdi Bu yerlerde safran lifleri tanrılara sunulan dokumalarda, 24 badana, parfüm, ve ilaçlarda kullanılmıştır 34 Safran lifleri yataklara serpilmiş, ve melankoli krizlerini iyileştirmek için sıcak çaylarla karıştırılmıştır Perslilerin safranı uyuşturucu maddelerle birlikte ve afrodizyak olarak kullandığı da sanılmaktadır 26 Asya seferleri sırasında Büyük İskender safranı içecek ve yiyeceklerinde kullandığı gibi savaş yaralarını tedavi nedeniyle banyosunda da kullanmıştır İskender'i taklit eden askerleri safran ile banyo alma alışkanlığını Yunanistan’a getirmişlerdir 35 dilinde Safran’ın Güney Asya’ya gelişiyle ilgili birbiriyle çelişen teoriler bulunur Geleneksel Keşmir ve Çin söylencelerine göre safran 900 ile 2500 yıl önce bir zamanda buralara ulaşmıştır 363738 Antik Pers kayıtlarını inceleyen tarihçiler bu tarihin MÖ 500 yılından önce olduğunu bulmuşlardır 4 Bu ya Perslilerin park ve bahçelerde safran soğanlarını dikmeleriyle 39 veya Perslilerin Keşmir’i işgal edip orada koloni kurmasıyla olmuştur Fenikeliler26Hindistan’da Budist keşişler Buddha Siddhartha Gautama'nın ölümünden sonra safran renkli giysiler giymeye başlamışlardır 40 Keşmir safranını boya olarak ve melankoli tedavisi için pazarlamışlardı sonra bütün Güney Asya’da yemeklerde ve boya olarak safran kullanımı yaygınlaşmıştır Örneğin 7 yüzyıldan Ermeni yazan Şiraklı Ananya Çin’i şöyle tanımlamıştır: “ Orada o kadar fazla safran vardır fakat eğer birisi bembeyaz giyinmiş şekilde, beyaz bir atın üstünde ve beyaz bir şahin ile ava çıksa geriye döndüğünde hepsi sapsarı olurdu 1 Sahiden de eski Çin tıp kitaplarında safrandan sözedilir MÖ 200 ile 300 yıllarından kalma ve efsanevi Tabi (Ateş) İmparatoru (炎帝) Şennong’un hazırladığı düşünülen kırk ciltlik Shennong Bencaojing (神農本草經 — Şennong's Büyük Şifalı Ot Gibi Yaşama Kitabı , veya Pen Ts'ao ya da Pun Tsao414240 Fakat 3 yüzyılda Çinliler safranın Keşmirden geldiğinden sözediyordu Çinli bir tıp uzmanı Wan Zhen, Safran, Buda’ya sunulmak üzere Keşmir’de yetiştirilirdiye yazmıştı Wan kendi döneminde safranın nasıl kullanıldığını da şöyle anlatmıştır: Safran çiçeği birkaç gün sonra solar sonra da safran elde edilir Sarı rengi nedeniyle değerlidir Şaraba koku atamak için kullanılır38 diye de bilinir) adlı ilaçlarla ilgili eserde farklı rahatsızlıklar için bitkilerden yapılan 252 tedavi şeklinden sözedilir Avrupa xfUid81548823657 xfUid81548823657 safranbitkisi5c512c7d9d317safranbitkisi5c512c7d9d317 http:uploadwikimediaorgwikipediacommonsthumb443ThomasBecketMurderJPG200pxThomasBecketMurderJPG http:trwikipediaorgskins15commonimagesmagnifyclippng Burada görülen ve CanterburyThomas Beckett’in öldürülmesini tanımlama 13 yüzyıla ait elyazması gibi Orta Çağ elyazmalarındaki desenlerde sarı ve turuncu rengi belirlemek için safran boyası kullanılırdı Başpiskoposu Avrupa’da Roma İmparatorluğu’nun çöküşünden sonradan safran yetiştiriciliği oldukça azaldı Safran Avrupa’ya Endülüslüler’in İspanya, Fransa ve İtalya’ya girmesiyle birlikte geri döndü 43 14 yüzyıldaki Kara Veba salgını esnasında safran bazlı ilaçlara olan talep fazla yüksek miktarlara ulaşınca Venedik ve Ceneviz gemileri Rodos gibi Güney Akdeniz’de bulunan yerlerden safran getirdiler 44 Soylular tarafından böyle bir gemi yükünün çalınması sebebiyle ondört hafta süren Safran Savaşıçıktı44 Safran nedeniyle ortaya meydana çıkan çatışmalar ve safran korsanlığının saldığı nefret edilen şey nedeniyle Basel’de başarılı bir şekilde safran kültürüne başlandı 45 Safran yetiştiriciliği ve ticareti daha sonra da Nürnberg’e sıçramıştır 46 Fazla kısa bir süre sonradan da safran yetiştiriciliği bilhassa Norfolk ve Suffolk olmak üzere İngiltere’nin tamamına yayılmıştır Essex’in Saffron Walden kasabasının adı yetiştirilen yeni üründen gelmektedir Bu kasaba İngiltere’de safran yetiştiriciliğinin ve ticaretinin merkezi olmuştur Ancak çikolata, kahve, çayvanilya gibi daha egzotik ürünlerin denizaşırı topraklardan getirilmesiyle birlikte Avrupa’da safran üretimi azalmıştır 4748 Sadece güney Fransa, İtalya ve İspanya’da manâlı miktarlarda safran üretimi süregelmiştir 49 ve Schwenkfelder Kilisesi üyeleri yanlarında taşıdıkları bir sandık safran soğanıyla göçettikleri Amerika kıtasına safranı getirmiştir 50 1730 yılında tüm doğu Pensilvanya’da safran yetiştiriliyordu Karayiplerdeki İspanyol kolonilerinin büyük miktarlarda bu yeni Amerikan safranından satınalması ve yüksek talep sebebiyle Philadelphia emtia borsasında safranın liste fiyatı altına denkti 51 1812 Savaşı’nda safran içeren birçok gemi batırıldıktan daha sonra Karayiplerle olan safran ticareti ortadan kalkmıştır 52 gerçi bölgesel olarak keklerde, makarnalarda, tavuk ve alabalık çorbalarında kullanılmak üzere eksik miktarda da olsa Pensilvanya’da safran üretimi devam eder 53 Günümüzde Kuzey Amerika’da Lancaster County, Pensilvanya’da safran üretimi devam etmektedir50 Ticaret ve kullanım alanları xfUid91548823657 xfUid91548823657 safranbitkisi5c512c7f69576safranbitkisi5c512c7f69576 http:uploadwikimediaorgwikipediacommonsthumb004ValencianPaella200pxValencianPaella http:trwikipediaorgskins15commonimagesmagnifyclippng Safran, İspanyol mutfağının paella valenciana yemeğinin vazgeçilmez üç malzemesinden biri olan safran yemeğe kendine has sarı rengi verir Uzmanlar safranın kokusunu otsu ya da samansı bir etkiyle karmakarışık metalik bal rengini andırır diye tanımlama eder Tadı da birazcık bariz ve samansıdır Safran yiyeceklere parlak sarı bir renk katar Sıradışı tadı ve yemeklere kattığı sarı renk nedeniyle safran Arap, Orta Asya, Avrupa, Hint, İran, Fas ve Cornwallaspir (Carthamus tinctorius, Portekiz safranıya da yalancı safran) veya zerdeçalCurcuma longa) kullanılır Geleneksel tedavi yöntemi olarak çok eski bir tarihe sahip olan safranın antikarsinojenik (kanser bastırıcı),17antioksidan54 1755Çin ve Hindistan’da kumaş boyası olarak ve parfümeride kullanılır 56 mutfaklarında epeyce yaygın olarak kullanılır Şekerlemeler ve likörlerde de sıklıkla safran bulunur Safranın yerine genel olarak ( antimutajenik (dönüşümönleyici), immünomodüle edici, ve Safran bilhassa yarı özellikleri olduğu modern tıp tarafından bulunmuştur Dünya’da safran yetiştiriciliği 01548823657 01548823657 safranbitkisi5c512c8134bb9safranbitkisi5c512c8134bb9 http:uploadwikimediaorgwikipediacommonsthumbee0Saffroncrocussativusmodernworldproductionpng300pxSaffroncrocussativusmodernworldproductionpng Önde gelen safran üretici ülkeleri gösteren bir harita — Önemli ölçüde safran yetişen bölgeler — Kayda Değer ölçüde safran üreten ülkeler — Az miktarda safran yetişen bölgeler — Az miktarda safran üreten ülkeler — Başlıca güncel ticaret merkezleri — tarihi ticaret merkezleri Safran üretiminin birçok batıda Akdeniz’den doğuda Keşmir’e kadar uzanan bir kuşakta yapılır Dünya çapındaki safran üretimi yıllık 300 ton civarındadır 6 Sırasıyla İran, İspanya, Hindistan, Yunanistan, Azerbaycan, Fas, ve İtalya5758150000 çiçeği toplayabilmek için kırk gün boyunca gece gündüz çalışmak gerekir 5960 Safranın toptan ve perakende satış fiyatı kilogram başına FIKIR$1100–DÜŞÜNCE$11,000 arasındadır 2 Canlı kızıl renk, hafif bir nemlilik, elastikiyet, yeni hasat tarihi ve kırılmış liflerin olmaması taze safranın özelliklerindendir Çiçeklerden çıkarılan tepecikler derhal kurur ve hava sızdırmaz kaplarda saklanır kayda değer ölçüde safran ürete ülkelerdir Yarım kg kuru safran edinmek için 55,000–80,000 çiçek gerekir oysa bu bir futbol sahası büyüklüğündeki bir alandan toplanır Kültivarlar 11548823657 11548823657 safranbitkisi5c512c82e5a75safranbitkisi5c512c82e5a75 http:uploadwikimediaorgwikipediacommonsthumb779Iransaffronthreads200pxIransaffronthreads http:trwikipediaorgskins15commonimagesmagnifyclippng İran’dan safran lifleri Dünya çapında değişik safran kültivarları üretilmektedir 'Spanish Superior' ve 'Creme' ticari adlarını taşıyan İspanyol varyeteleri genellikle daha yumuşak bir renk, tad ve kokuya sahiptir, ve hükümetin belirlediği standartlara tarafından sınıflandırılır İtalyan varyeteleri daha zinde olsa da en yoğun varyeteler Yunanistan’ın Makedonya bölgesinde, İran’da ve Keşmir’de yetişir İran ve Hindistan safranının batı ülkelerine ulaşması çok zordur Amerika Birleşmiş Devletleri İran safranının ithalatını yasakladığı gibi, Hindistan da üst sınıf safranın ihracatını yasaklamıştır Bunların dışarıya Yeni Zelanda, Fransa, İsviçre, İngiltere, Amerika Birleşmiş Devletleri ve öteki ülkelerden de az miktarlarda safran alınabilir 5061 21548823657 21548823657 safranbitkisi5c512c84783bbsafranbitkisi5c512c84783bb http:uploadwikimediaorgwikipediacommonsthumbff0Redcrocusthreadgreekv2200pxRedcrocusthreadgreekv2 http:trwikipediaorgskins15commonimagesmagnifyclippng Bir tepecik lifinin yakın çekimi Hakiki uzunluğu 20 mm’dir Tüketiciler bazı kültivarları en üstteki kalite sınıfından olarak görür İtalya’nın Abruzzo bölgesinde, L’Aquila yakınlarında Navelli Vadisi’nde sekiz hektarlık bir alanda yetiştirilen Aquilasafranı (zafferano dell'Aquila), oldukça yüksek oranda safranal ve krosin içerir, kendine has şekli, sıradışı keskin kokusu ve yoğun rengiyle en üstteki kalite safrandan sayılır İtalya’ya İspanyol Engizisyonu’ndan kaçan Dominiken bir keşiş göre getirilmiştir İtalya’da hem miktar ayrıca de kalite açısından en önemli safran üretimi SardunyaCrocus sativus 'Cashmirianus') Keşmir’de süregelen kuraklıklar, hastalıklar ve mahsül alamama nedeniyle ve Hindistan’ın ihracat yasağı sebebiyle bu safranın fiyatı oldukça yüksektir Keşmir safranın dünyanın en koyu renkli safranları arasındadır ve koyu kestane rengimor rengiyle tanınır Koyu renk safranın zinde aromasını, tadını ve renklendirme etkisini gösterir adasında San Gavino Monreale’de 40 hektarlık bir alanda yapılır İtalya genelindeki safran üretiminin %60’ı bu bölgeden sağlanır Diğer bir varyete, tüketicilerin kolaylıkla ulaşamadığı Keşmir Mongraveya Lachasafranıdır ( Sınıflandırma En Az safran rengi derecelendirme standartları (ISO 3632) ISO Sınıfı (category) Krosinözgü soğurma (Aλ) derecesi (λ 440 nm) I 190 II 150–190 III 110–150 IV 80–110 'Kaynak: Tarvand 2005b Safran tipleri krosin (renk), pikrokrosin (lezzet) ve safranal (koku) içeriklerinin laboratuvar ölçümleri sonucunda sınıflara ayrılır Diğer ölçümler aralarında çiçek atık içeriği (yani safran örneğinin içindeki tepecik harici çiçek parçası miktarı) ve külgibi diğer maddelerin oranı da bulunur Milletlerarası Standartlar Örgütü tarafından safran sınıflandırması için bir standart serisi belirlenmiştir ISO 3632 standartı safran ile ilgilidir Bu standartta renk yoğunluğu için dört ampirik sınıf belirlenmiştir: IV (asgari), III, II, ve I (en yüksek kalite) Safran örnekleri içindeki krosinözgü soğurma derecesinin spektroskopi ile ölçülmesi sonucunda sınıflandırılır Aλ soğurma (BeerLambert yasası) olmak üzere şöyle tanımlanır Aλ − log(I I0) Bu ölçüm, bir maddenin şeffaflığının (I I0, bir örnekten geçen ışık aşırılık miktarının o örneğe tutulan ışık miktarına oranı) emin bir ışık dalgaboyunda ölçümüdür Safran’ın soğurma derecesi, bir kuru safran örneğinde 440 nm foton dalgaboyunda krosinözgü soğurmadır 62 Bu dalgaboyunda yüksek soğurma değerleri yüksek krosin konsantrasyonunu ve dolayısıyla da yüksek renklendirme yoğunluğunu gösterir Bu renk sınıfları 80’den düşük soğurma değerlerinden (IV derslik safran) 190 ve daha büyük soğurma değerlerine değin (I sınıf) sıralanır Dünyanın en seçkin örnekleri (en seçkin çiçeklerden seçilen en kırmızıkestane rengi tepecikler) 250’den yüksek soğurma değerlerine ulaşır Safran tiplerinin pazar fiyatı ISO değerlerine aracısız olarak bağlıdır 62 Fakat birçok üretici, tüccar ve alıcı bu tarz laboratuvar sonuçlarını kabul etmez Benzer şarap tadıcılarının yaptığına aynı daha geleneksel değerlendirme yöntemlerini seçim ederler 63 İspanyol federal safran sınıflandırma standardı Grade ISO skoru Coupe 190 La Mancha 180–190 Rio 150–180 Standard 145–150 Sierra 110 Kaynak: Tarvand 2005b Kalite kontrolu ve standartlaştırma konusunda bu dek fazla çalışılsa da bilhassa en ucuz sınıflarda yapılan tarihi çok eskilere dayanan safran sahtekârlığı günümüzde de devam etmektedir Safran sahtekarlığı başlangıçta Avrupa’da Orta Devir’da kaydedilmiştir Bu dönemlerde safran sahtekârlığı yapanları Safranschou yasasına dayanarak ölümle cezalandırıyorlardı 64 Tipik olarak safrana pancar ve nar lifleri, kırmızı boyalı ipekli lifleri ya da safran bitkisinin antipatik kokusuz sarı stamenleri katılarak safranın saflığı düşürülür Öteki yöntemlerse bal ve bitki yağı gibi maddelerle safran liflerini ıslatmaktır Fakat toz hâline getirilmiş safrana zerdeçal, paprika ve diğer tozların katılmasına daha sık rastlanır Safran sahtekârlığı, bambaşka safran sınıflarının karıştırılarak hatalı etiketlerle satılması olarak da yapılır 40 Hindistan’da yüksek kalite Keşmir safranı İran’dan getirilen düşük kalite safranla karıştırılarak saf Keşmir safranı olarak pazarlanır Keşmirli yetiştiriciler gelirlerinin çoğunu böyle kazanır 6566