Serbest radikaller yaşam kalitemizi tehdit ediyor

Her nefes alışımızla vücudumuza oksijen alırız. Oksijen, ömrümüzün temelidir ve tüm hücrelerimizin oksijenle beslenmesi gerekir. Fakat, oksijenin vücudumuzda yanması sonucu muaf radikaller oluşur ve bu bağımsız radikaller kimi hengam hücrelerimize zarar vererek kimi marazlara sebep olabilirler.Normalde organizmamız, oluşan muaf radikallerin üstesinden gelebilmektedir. Lakin antioksidanlar ehliyetli değilse yahut bağımsız radikal seviyesi çok yüksekse vücudumuzda oksidatif gerilim oluşur. Oksiadatif gerilim, bağımsız radikal ve antioksidan savunması arasındaki istikrarın bozulması sonucu oluşmaktadır.

Sigara ve alkol tasarrufu, hava kirliliği, tarım ilaçları, ek unsurları , ultraviole ışınlar, radyasyon ve sıhhatsiz beslenme üzere pek çok etken vücudumuzda bağımsız radikal oluşumunu artırır. Hür radikaller ölçüsüz ölçüde üretilirse lipidler, proteinler ve genetik şifrenin bulunduğu DNA üzere temel hücre yapılarına zarar verir. Bunun sonucunda da süratli yaşlanmayla birlikte çeşitli marazların ortaya çıkmasına ve velev ölçüsüz şişmanlığa neden olmaktadır.

Yüksek muaf radikal seviyesinin neden olduğu marazlar nelerdir?

Şiddetli şişmanlık (obezite)

Kalp ve akciğer illetleri

Ateroskleroz (damar sertleşmesi)

Artrit (eklem iltihabı)

Çeşitli kanser çeşitleri

Diyabet

Bağışıklık sisteminin zayıflaması ve buna bağlı enfeksiyon marazları

Nörodejeneratif marazlar (parkinson, alzheimer)

DNA hasarı ve erken yaşlanma

Özgür radikal ölçüsü ölçülebilir mi?

Kandaki hidrojen peroksit (H2O2) ölçüsünün ölçülmesi ile oksidatif gerilim ölçülebilir. Hidrojen peroksit oksidatif gerilimin en düzgün göstergesidir. Hidrojen peroksit seviyesinin 2,25 mmol/L’nin üstünde olması oksidatif gerilim seviyesinin, hasebiyle doku hasarının yüksek olduğu mealine gelmektedir.

Oksidatif gerilim kimlerde daha yüksek seviyelerdedir?

Çok şişmanlar (obezler)

Hormon replasman tedavisi sahalar

Sigara ve alkol kullananlar

Yaşlılar

Kronik marazı olanlar

Ağır gerilimli hayatı olanlar

Hazır azık tüketimi çokça olan bireyler

Yüksek kolesterolü olanlar

Çok sayıda ve nizamlı ilaç kullananlar

Fizikî olarak inaktif olanlar

Meslek gereği yüksek radyasyona ve kimyasallara maruz kalan insanlar (doktor, hemşire, kimyager gibi)

Gebeler

Antioksidanlar nelerdir?

Antioksidanlar, vücudumuzda bağımsız radikallerin oluşturduğu oksidatif gerilimi azaltan ve özgür radikalleri ortadan kaldıran unsurlardır. Antioksidanların bir kısmı vücudumuzda üretilir, bir kısmını ise besinlerle alırız. Birtakım besinler güçlü antioksidan özellikleri ile ön plana çıkarlar. Kimi besinler hücrenin dışını korurken, bazıları hücre duvarını, bazıları de mitokondrileri savunmaktadır. Bu nedenle, olabildiğince geniş çeşitlilikte ve istikrarlı beslenilmelidir. Öte yandan, beslenme ile geniş kapsamlı bir antioksidan alımı da gerekmektedir:

C Vitamini: Hücre harici likitleri korur ve E vitamininin aktivasyonunu sağlar.

E Vitamini: Hücre duvarını savunur.

Karotenler: Sarı, al, mavi ve turuncu renkli çeşitli zerzevat ve meyvelerde bulunan beta karoten, likopen, lutein ve vesair renkli bileşikler ve tioller (sülfür içerikli bileşikler – lipoik asit, glitotin gibi) hücre içinin korunmasını sağlar.

Koenzim Q10: Mitokondriyi korur ve anti-aging stratejilerinde değerlidir.

Flavonoidler: DNA, elastin ve kollajen fibrilleri savunur. Kollagen fibriller deriye görünümünü verir ve yaşlanma görünümünü azaltırlar.

Enzimler: SOD, katalaz, glutatyon peroksidaz enzimleri, muaf radikalleri hücre içinde nötralize ederler. Bunlar organizma tarafından üretilen antioksidanlardır, diyetle alınamazlar. Lakin fonksiyonlarını düzgün yapabilmeleri için, yiyecekle alınan elementlere (selenium, bakır, çinko, manganez gibi) gereksinimleri vardır.

Omega-3 yağ asitleri: Vücudumuzdaki tüm hücrelerin temel yapı taşı olduklarından, hücrenin yapısını koruyarak bağımsız radikallere karşı direnç sağlarlar.

Bahsi geçen bir çok illetin önlenebilmesi için antioksidanlardan varlıklı beslenme son aşama değerlidir.

Beslenmemizde nelere dikkat etmeliyiz?

• Yeterli dengelenmiş zerzevat ve meyvelerden varlıklı bir diyet uygulamalı ve mümkünse organik yiyecekler tüketmelisiniz.
• Bol maden suyu için.
• Yanmış, tütsülenmiş, kömür ateşinde pişmiş besinlerden uzak durun. Besinleri sağlıklı pişirme yolları ile hazırlayın (ızgara, haşlama, buğulama gibi).
• Ziyade şekerli, tuzlu ve yağlı besinlerden kaçının.
• Alkol alımınızı azaltın. Alkol alınacaksa bir bardak al şarap, antioksidan desteği sağlayacağından tercih edilebilir.
• Ek hususu içeren besinleri tercih etmeyin.
• Hergün hem bitkisel hemde de hayvansal omega 3 yağ asitleri alın. Bitkisel omega 3 yağ asidi kaynakları; ceviz, koyu yeşil yapraklı sebzeler ve keten tohumudur. Hayvansal omega 3 kaynakları ise yağlı derin su balıklarıdır. Balık tüketiminin sağlanamadığı durumlarda omega 3 takviyesi alınmalıdır.
• Daha çok yeşil çay, daha az kahve için.

Bunların yanı sıra değerli bir ihtar: Ziyade kilolarınızdan kesinlikle kurtulmalısınız!

Oksidatif gerilimin tesirlerini kendinizden nasıl uzak tutabilirsiniz?

• Sistemli lakin hafif egzersizler yapın.
• Sigara içmeyin. Sigara dumanlı ortamlardan kaçın.
• Hava kirliliği ve egsoz dumanı kirliliği olan ortamlardan kaçın.
• Kâfi uyuyun. Uykusuzluk oksidatif gerilim nedenidir.
• Uzun periyodik UV ve güneş ışığından kaçın. Bunlar için hami kullanın.
• Kan şekeri, lipid profil ve tansiyonunuzu denetim altında tutun. Nizamlı check-up yaptırın. Ailesel tıbbi eski durumları inceleyin ve tedbir alın.
• Oral kontraseptif ve HRT üzere hormonlar alınıyorsa, oksidatif geriliminizi denetim altında tutun.
• Ağır fiziksel-psikolojik gerilimli ortamlardan uzak durun.
• Dinlenmek için devir ayırın.