Türkçe Eğitiminde Dinleme ve İzleme Teknikleri

Günün çoğunu sosyal ortamlarda geçiren ademoğlu gün içinde bütün dil becerilerini kullanarak hayatını sürdürür Irtibat kurarak aralıksız günlük insan ilişkileri etkileşim süreciyle daha adaleli bir hal alır Bizler gün baştan başa dört temel dil becerimiz olan okuma, yazma, tavır ve dinleme özelliklerimizi gün baştan başa kullanırız Bu becerilerden en fazla kullandığımız ise dinlemedir Yanlış bilinen bir kanaat vardır ki, o da insanın başta konuşmayı öğrendiği yönündedir Halbuki bir bebek ilk önce dinleme yetisini kazanır ve bu gelişim anne karnında başlar Ardından dinlediği sesleri taklit ederek konuşmayı öğrenen ademoğlu, ilerleyen yaşlarda da okuma ve yazmayı kavrar Kolay bir “dinleme kelimesi aslında birçok başlık aşağıda değerlendirilebilir Türkçe Eğitimi derslerinde bu dinlemeler öğrenciye öğretilir ve gerçek hayatta uygulama etmesi istenir
Katılımlı Dinleme İzleme
Bu dinleme türünde dinleyici kafasına takılanları konuşmacıya sorarak dinleme sürecine etkin olarak dahil olur Keza jest, mimik ve beden diliyle dinlediğini konuşmacıya yansıtarak konuşmanın etkileşimini artırır Bu dinleme türünde öğrenci ve başka bir şeyle uğraşmaz ve konuşmacıya odaklanır Yaptığı göz temasıyla dinleme sürecini onaylama eder Öğrenci öğretmene veya genel manada dinleyici konuşmacıyla takıldığı, anlamadığı yerleri sorabilir aydınlık kazanabilir
Katılımsız Dinleme İzleme
Dinleme veya izleme faaliyetlerinde öğrencinin ders aşamasında ya da dinleme durumunda zeka olarak dinleme sürecini sezgi etmesine katılımsız dinleme denir Katılımsız dinlemeizleme yönteminde öğrenci ya da herhangi bir dinleyiciizleyici sorulan sorularla veya görseldeki sorunlara metnin veya görselin içindeki unsurlardan hareketle “Kim, Ne, Nerede, Ne vakit, Nasıl gibi sorulara zihninde cevap bulmaya çalışır
Anekdot Alarak Dinleme
Dinlediklerimizin ya da izlediklerimizin daha kolay hatırlanabilmesi için bu yöntemi kullanırız Bu yöntem kullanılırken öğrenciden ya da dinleyiciden, anlatılan konu ya da izlenen görsel hakkında eşsiz, kendi ifadeleriyle anekdot almaları istenir Anekdot alma işleminden önce dinleyiciler veya izleyiciler hangi konularda anekdot alınması gerektiği hususunda kısıtlandırılabilir
Empati Kurarak Dinleme ve İzleme
Bu yöntemdeki maksat dinleyici ve izleyicinin kendisini konuşmacının yerine koyarak onun duygu ve fikir dünyasını idrak ederek daha iyi bir irtibat ortamı oluşturmaktır Bu yöntemin özünde karşıdaki kişinin düşüncelerini bire bir paylaşma gibi bir kasıt güdülmez Niyet, kişinin kendi duygu ve hafıza dünyasından sıyrılıp saf halde karşısındaki şahsı anlayabilmesidir Bu aşamada dinleyici veya izleyici iyifena, içtenyanlış gibi önyargılı düşüncelerden kaçınır
Marifetli Dinleme İzleme
Bu yöntemde niyet dinleyicinin dinlediklerini bambaşka şekilde yorumlayarak benzersiz görüşler üretmesidir Katılımlı veya katılımsız dinlemeyle iç içe olan bu yöntemle karşıdaki kişiye sorular sorularak üretilmesi amaçlanan eşsiz fikirler için alternatif cevaplar alınır
Seçici Dinleme İzleme
Seçici dinleme ve izleme yönteminde kişi ihtiyacına karşın olan kısımları dinleyip izleyerek gereksinimlerini karşılar Bu usul iki şekilde gerçekleştirilebilir ilk olarak öğrencilere evvelden hazır sorular dağıtılır ve bu sorular doğrultusunda dinlemesi, izlemesi istenir İkinci olarak ise dinleme izleme amacına yönelik olarak mevcut dinleme ya da izleme ortamında belli başlı konular kale alınır
Eleştirel Dinlemeİzleme
Bu yöntemin amacı öğrenciye ya da herhangi bir dinleyiciye dinledikleri ve izlediklerine dair sorular sorma alışkanlığı kazandırma, ön yargısız değerlendirip konunun olumlu ve negatif yanlarını tespit etmektir Bu dinleme izleme yönteminde öğrenci konuya dair olarak, “Çözüm önerileri bilime yerinde mu? Alternatif çözümler mevcut mu? Verilen bilgiler güncelliğini koruyor mu? Bu konuşmanın amacı nedir? gibi soruları sorarak eleştirel becerisini geliştirir